Reisverhaal «Zwitserland, dichtbij en steeds een bezoek waard»

Zwitserland, in Corona tijd | Zwitserland | 5 Reacties 17 Juli 2020 - Laatste Aanpassing 19 Juli 2020

Een reis tijdens de Corona-tijd

We vertrekken op zondag 5 juli.In België is het ’s morgens vroeg nog erg rustig op de baan.Pas tijdens het tanken in Luxemburg zien we nog wat toeristen, minder dan tijdens de andere jaren.

De ganse weg tot in Luxemburg regent het, donkere wolken en regelmatig een flinke bui.Pas in de Elzas klaart het wat op, we zien blauwe lucht verschijnen.We zien wat meer toeristen, maar het blijft rustig op de weg.Zowel in Frankrijk als in Duitsland zijn vrachtwagens op de weg verboden op zondag en de grens met Zwitserland blijft voor het zware verkeer dicht tot maandag ochtend.

Gelukkig behoort Zwitserland tot de Schengenlanden.Op 15 juni zijn de meeste grenzen tussen de Schengenlanden voor inwoners van de Schengenlanden geopend.

Van thuis tot Bazel is het 600km rijden, we zijn er rond 14u.In tegenstelling tot ons vlak Belgiëland waar men overal wegen heeft aangelegd, is het in Zwitserland rondrijden.Voor de volgende 450 km hebben we nog minstens vier uur nodig.

Ook hier hebben de firma’s welke verkeersborden maken, gouden zaken gedaan.Om de haverklap immers verandert de maximum snelheid, variërend tussen 80en 120km/uur.

Kaart waarop in het blauw de route door Zwitserland is aangeduid

Onze eindbestemming is Zermatt.Maar de weg eindigt in Täsch.Daar moet iedereen zijn auto parkeren in een betalende parking, openbaar of privé, om met de trein het laatste stukje af te leggen.

Zermatt ligt op een hoogte tussen 1600 en 1700m in het kanton Wallis (Duits) of Valais (Frans).Ter hoogte van Sierre is de taalgrens die ongeveer noord-zuid verloopt.

Zwitserland heeft een oppervlakte van iets meer dan 41.000 vierkante km (België 30.000 km²), met ongeveer 8,5 miljoen inwoners.Zwitserland in zijn huidige vormis ontstaan in 1848 als een verbond tussen staten of kantons, een vergaande vorm van confederalisme.Maar de oorsprong van de Confederatio Helvetica (Latijnse, neutrale, benaming van het verbond, afgekort tot CH) gaat terug tot 1 augustus 1291(1 augustus is de nationale feestdag van Zwitserland).Toen werd het eerste verbond gesloten tussen 3 staten.Later sloten nog 23 andere staten zich aan.

Kaart waarop de Duitstalige benamingen van de 26 kantons zijn weergegeven

Zwitserland heeft ook een federale regering die zetelt in Bern.Deze federale regering is bevoegd voor 7 departementen, nl. Departement Binnenlandse Zaken, Departement Buitenlandse Zaken, Departement Landsverdediging, Volksverdediging en Sport, Departement Economische Zaken, Vorming en Onderzoek, Departement Financiën, Departement Justitie en Politie, Departement Milieu, Verkeer, Energie en Communicatie.Voor alle andere zaken hebben de kantons een volledig eigen bevoegdheid.Maar ook de verschillende gemeenten hebben een vergaande vorm van beslissing waarbij elke burger inspraak heeft in beslissingen, veelal onder de vorm van referenda. Zwitserland is hierdoor het meest democratische land ter wereld (en behoort ook de top van de meest welvarende landen ter wereld).

Het land telt 4 officiële talen, Duits (63% van de bevolking), Frans(bijna 23%), Italiaans (iets meer dan 8%) en Reto-Romaans (een oertaal, dicht aanleunen bij Latijn, de moedertaal van ongeveer 0,5% van de bevolking).Bijna 6% van de bevolking echter heeft nog een andere moedertaal, waarbij het Kroatisch meest gesproken wordt.

Het Zwitserduits en het Zwitserfrans verschillen van het Hoogduits uit Duitsland en het Frans uit Frankrijk.

Vele kantons zijn ééntalig,enkele twee- of drietalig (Graubunden met Reto-Romaans, Duits en Italiaans).

Een belangrijk deel van Zwitserland bestaat uit bergen, behorend tot de Alpen en in het noordwesten tot de Jura.De hoogste berg is de Dufourspitze, de hoogste top in het Monte-Rosa massief, te bereiken vanuit Zermatt.

Monte Rosa massief met (eerder rechts) de Dufourspitze.Foto genomen vanuit de kabelbaan

Kaart geografie Zwitserland

Door al de bergen kent Zwitserland rivieren welke uitmonden in 4 grote stromen, de Rijn, die ontspringt in Graubunden en naar de Noordzee stroomt, de Inn welke in de Donau uitmondt en naar de Zwarte Zee stroomt, De Rhone welke in Wallis ontspringt en naar de Middellandse Zee stroomt , en uiteindelijk ook waterlopen welke richting Po stromen die uiteindelijk uitmondt in de Adriatische Zee.

de stroomgebieden in Zwitserland

Om het eenvoudig te houden: de Alpen zijn zo een 35 miljoen jaar geleden ontstaan door botsing van de Afrikaanse tectonische plaat tegen de Euraziatische.Maar ook kleinere tectonische platen speelden en spelen een rol bij de vorming van de Alpen en de erosie van het gebergte.

Het Alpenreliëf en -landschap van vandaag de dag is een recent verschijnsel. Het werd gevormd in het Quartair en is minder dan 2,5 miljoen jaar oud. In deze periode hebben namelijk vier glacialen (ijstijden) het uiterlijk van het gebergte bepaald. Dit waren de alpiene glacialen Günz, Mindel, Riss en Würm.
In het gebergte hebben de gletsjers diepe trogdalen uitgesleten en erosiemateriaal uit het gebergte meegevoerd naar de vlakkere gebieden in het voor- en achterland. In het voorland werd de bodem opgeschoven tot heuvels, en de kalkstenen bergen van de Jura en de Kalkalpen werden afgerond. Niet alleen de eroderende werking van de gletsjers zelf, maar vooral de afwisseling van koude en warme perioden zorgde voor een ongekend afbraakproces.
Het laatste alpiene glaciaal, het Würm, eindigde geologisch gezien kort geleden (ca. 10.000 jaar geleden). Tegen het einde van dit glaciaal werden zogenaamde eindmorenes, bestaande uit erosiemateriaal zoals zand, grind en puin, aan de voet van de gletsjers afgezet. Na het terugtrekken van het ijs werd het smeltwater door deze morenes gedeeltelijk geblokkeerd en ontstonden de grote meren aan de rand van het gebergte, zoals o.a. het Bodenmeer en het Gardameer. (http://www.foehnwind.eu/nl/index.php?p=geologie)

Maar ook na de Würm-ijstijd ging de erosie en vorming verder (de Alpen groeien nog steeds, maar door erosie wordt die groei voor het grootste deel teniet gedaan).

Rond Zermatt is een groot aantal bergen met een hoogte rond en boven 4000 m te zien.Op deze grote hoogtes zijn er nog gletsjers aanwezig, gletsjers ooit gevormd tijdens het Würm, maar die ooit kleiner en groter waren.Zo zien we bvb ten oosten van de Matterhorn, de meest bekende berg op het grondgebied van Zermatt, een pas, de Theodull pas (genoemd naar een bisschop vele eeuwen geleden)

Matterhorn

de Theodullpas bevindt zich links op de foto (foto genomen vanop de Gornergraad)

Ten tijde van de Romeinen waren de gletsjers veel kleiner en kwamen de Romeinen te voet tijdens de zomer over de Theodulpas, op een hoogte van meer dan 3300m.Men heeft onder de huidige Theodulgletsjer nog resten gevonden van de oude Romeinse Heirweg.De Theodulpas verbindt de Aostavallei in Italië met Wallis, ter hoogte van Zermatt.
De hoeveelheid ijs in het Zermatt gebied bleef beperkt tot het optreden van de Kleine Ijstijd (1300 tot 1865 eeuw).Toen groeiden de gletsjers sterk aan.Het hoogtepunt met de langste en dikste gletsjers was van 1859 tot 1865.De gletsjers breidden zich in die tijd uit over landbouwgebieden en menselijke nederzettingen .Alles werd toen vernield door het sterk aangroeiende ijs.

 Schema waarop het gletsjergebied tussen 1859 en 1865 is aangeduid, zowel rood als blauw was toen gletsjer (in feite een verzameling van vele gletsjers die een groot geheel vormden, hier de Gornergletsjer genoemd).
Het blauwe stelt de ijsmassa in 2015 voor, op een huidige kaart zou er geen enkel verband meer te zien zijn tussen de afzonderlijke gletsjer

Na deze kleine IJstijd, warmde het lokale klimaat hier op en werden de gletsjers korter en dunner.Het blauwe op de tekening stelde nog de gletsjers voor in 2015.

Gornergletsjer in 1858 net voor het hoogtepunt van het ijsvolume

zelfde locatie, 11 jaar later, de gletsjer is al een heel stuk korter en minder dik geworden

aanduidingen van het einde van de gletsjertong op verschillende momenten tussen 1865 en 2015.In het totaal was in 2015 de gletsjer meer dan 3 km korter dan in 1865

Ondertussen verkleinen de gletsjers nog verder.We komen hier al vele jaren en telkens zien we minder ijs, afgebroken gletsjers en verschoven gletsjertongen.Op dit moment vormen de gletsjers al lang geen geheel meer

net tussen de beide rotsmassieven in een V-vorm is in 2020 nog de gletsjertong te zien

afbrokkelende Onderste Theodulgletsjer

Op de Theodulgletsjer wordt er nu nog alle dagen van het jaar geskied, voor een totale lengte van iets meer dan 20 km pistes tijdens de zomer.

Waarom komen we naar Zermatt?
het berggebied van Zermatt is voor Peter het allerbeste te bereiken, enerzijds met het tandradspoor naar de Gornergraad (3100m) van waaruit er prachtige zichten zijn op heel veel bergen, anderzijds met kabelbanen naar het Rothorngebied (3100m hoogte) en het gebied van de Klein Matterhorn (3883m hoogte).Wat andere mensen al wandelend en klimmend kunnen bezoeken, is met deze technische hulpmiddelen ook voor rolstoelrijders goed te bereiken

een trein van de Matterhorn-Gornergraadbaan welke vertrekt in Zermatt op 1600m hoogte en gaat tot de Gornergraad op 3100m hoogte.Deze foto is genomen in Riffelberg

een gondel van één van de kabelbanen

Hier een reeks foto’s uit het gebied van Zermatt, tijdens onze ritten en bezoeken

de top links is de Klein Matterhorn waar we met de kabelbaan kunnen komen.Links ervan is de Breithorn, naar wat we horen en lezen één van de gemakkelijkste vierduizenders om te bewandelen (best met een ervaren gids omdat de tocht volledig over gletsjers verloopt

de gletsjer waarover moet gestapt worden om de Breithorn te bereiken

het Breithornmassief waarbij de beklimming tot de rechter ijskoepel gaat

de Breithorn ijskoepel gezien vanop de Klein Matterhorn

de sterk afbrokkelende Untere Theodullgletsjer gelegen tussen de Klein Matterhorn en de Breithorn

vanaf het uitzicht op de Klein Matterhorn is het Mont Blanc massief te zien, bij helder weer natuurlijk

het gehucht Blatten, ongeveer op 2000m hoogte, een zomernederzetting voor de boeren, nu deels gebruikt voor toeristische infrastructuur.Het witte gebouw is het kerkje, waar bijna iedere wandelaar binnen gaat

op de voorgrond links de Grensgletsjer, het

in het gebouw op de Gornergraad staat 4 maal de Matterhorn, telkens in een verschillende soort chocolade gemaakt.Het gewicht van de berg in chocolade, is gelijk aan de hoogte van de Matterhorn in meter.Naast fondant, melk- en witte chocolade, is dit in rode chocolade

onderaan de foto is het station Gornergraat, hoger bevindt zich de Matterhorn

de Monte Rosa met links de Gornergletsjer en rechts de Grenzgletsjer

de Tweeling, links en verder gelegen is Castor, meer dan 4300m hoog, en rechts, dichterbij gelegen, Pollux, iets meer dan 4000m hoog

de Matterhorn gezien vanuit Zermatt, langs de rivier

Zermatt is van oorsprong een boerendorp, er wordt nog steeds aan landbouw gedaan.Maar de meest beroemde berg uit de Alpen, heeft geld, veel geld en toerisme gebracht

boerderij op het einde van het dorp

op de voorgrond de omheining van de begraafplaats van de inwoners uit Zermatt, op de achtergrond de kerktoren van Zermatt

Naast deze begraafplaats is er nog een begraafplaats voor de vele alpinisten welke hier in het gebied zijn verongelukt tijdens de beklimming of afdaling van één of andere berg in het gebied.

We kunnen op Sunegga, in het Rothorngebied, bij een Alpenweide komen.Nu, tijdens de eerst hlft van juli staan er nog heel veel bloemen in bloei

En hoe zit het met de corona maatregelen?

In Zwitserland zien we overal dezelfde affiches met de noodzakelijke maatregelen tegen Covid-19.Enkel op het openbaar vervoer moeten gezichtsmaskers gedragen worden, ookwaar de afstand van 1,5 of 2m niet kan verzekerd worden.Maar behalve handen ontsmetten zien we weinig mensen zich houden aan de maatregelen.Treinen zitten dikwijls propvol, omhelzen en handen schudden hebben velen nog niet afgeleerd, ….

Affiche met pictogrammen, overal in Zwitserland te zien

Na 10 dagen/11 nachten Zermatt gaan we nog voor 2 dagen/3 nachten naar Luzern.

Kaart met de route die we volgen

Eens we de vallei van Zermatt verlaten hebben, rijden we nu stroomopwaarts in de Rhone-vallei.De rivier wordt smaller en smaller en is uiteindelijk een bergbeek.De Rhone ontspringt bij Gletsch uit de Rhone-gletsjer.Net zoals alle andere gletsjers, verliest ook de Rhone-gletsjer elke dag een massa ijs.Nog steeds maakt men excursies tot aan de gletsjer, die nu eindigt in een meer.

Rhone gletsjer rond 2019 (bemerk de mensen op de voorgrond)

Wanneer de vermindering in ijsvolume op dezelfde weg verder gaat berekent men dat tegen 2060 50% van de gletsjer zal verdwenen zijn, en rond 2100 er nog 5% zal overblijven.

Omdat het vandaag heel erg mistig is zien we niets van de gletsjer, evenmin zien we iets in de omgeving van de iets meer dan 2400m hoge Furka-pas.De klim naar de pashoogte verloopt nog in het kanton Wallis (Valais).De weg is goed aangelegd, hier en daar zelfs zwevend.

Eens we boven zijn komen we in het kanton Uri, waarschijnlijk een veel armer kanton.De weg is veel smaller, het wegdek in minder goede staat en op verschillende plaatsen is de beveiliging aan de zijde van de afgrond heel over.Regelmatig moeten we wachten om de auto’s welke naar boven rijden, voorrang te verlenen.De omgeving gaat op in de mist, dus we rijden verder zonder te stoppen.
Waar in Brig nog een temperatuur van 22°C heerste, duidt de thermometer boven nog 6°C aan.

Na heel veel haarspeldbochten komen we bij Andermatt, de hoofdplaats van Uri.

Andermatt, gelegen op 1437m hoogte, is omgeven door hoge bergen. Enkel naar het noorden, richting Luzern daalt de weg.

Kaart van Andermatt en de omgeving

Naar het oosten gaat de weg over de Oberalp-pas, 2044m hoog.Over de Oberalp komt men in het kanton Graubunden, waar op enkele km van de pas, de bron van de Rijn te vinden is.
Naar het westen is er de meer dan 2400m hoge Furka pas, iets verder is de bron van de Rhone.
Naar het zuiden moet men over de Gotthard pas, 2106m hoog, om bij de afdaling in Italië terecht te komen.Eigenlijk is men hier niet verplicht om de pas te nemen, er is een lange tunnel geboord.

We verblijven niet in Luzern zelf, wel in Nottwil, een 20-tal km meer noordelijk aan de Sempacherzee.Hier bevindt zich het grootste paraplegiekercentrum ter wereld, gesticht door een heel erg gemotiveerde arts.Aan het centrum is een hotel verbonden, waar iedereen kan verblijven, en waar heel wat kamers zijn aangepast aan de behoeften van mensen in een rolwagen.

Vrijdag rijden we naar Engelberg, een 50-tal km ten zuiden van Nottwil.Tijdens niet-Coronajaren is het daar letterlijk en figuurlijk koppen lopen op vooral Indiërs en Chinezen.Vandaag is het zicht nogal beperkt en is het hier dan ook uitzonderlijk rustig.Het meisje (uit Eritrea) dat werkt in de Lindt (chocolade van Zwitserse kwaliteit) winkel en aansluitend cafetaria, vertelt ons dat ze nu niets tot bijna niets verkoopt.Zwitsers kunnen immers overal deze chocolade kopen.Maar vooral Chinezen gaan hier op andere jaren, buiten met massa’s chocolade, voor een bedrag van een paar honderd euro per persoon of koppel.Het aangrenzende groescafetaria is nu gesloten, maar tijdens zomermiddagen wordt hier voor 1500 tot 2000 euro (dagelijks) geconsumeerd.

Buiten spreken we met een jonge man die hier moet zorgen dat technisch alles goed verloopt.Hij vertelt dat de Aziaten het korte zetelliftje boven de gletsjer met veel winst laten draaien.Nu staat het liftje stil.

Er is hier een tunnel-grot gemaakt in de gletsjer, ik wandel er met Peter door.

het ijs wordt belicht met verschillende kleuren

bloemen, ingevroren in ijs

Vermits de ijslaag boven de grot jaarlijks dunner wordt probeert men het ijs nog wat te beschermen door het te bedekken met grote, zware en witte doeken.Of het veel helpt is de vraag ….

Wanneer we terugkeren zien we even de top van de Titlis, iets meer dan 3200m hoog de berg waarop de gletsjer ligt.  De rotsformaties zijn hier bizar uitgeslepen door erosie van ijs, wind en water

Omdat de Titlis de hoogste berg in de omgeving is, bevindt zich op de top een radarinstallatie voor telecommunicatie

Zaterdag bezoeken we de huisberg van Luzern, de Pilatus.De Pilatus is geen 2600m hoog, maar de uitzichten zijn mooi.  Boven bevindt zich het Kulm-hotel.Koningin Victoria werd hier nog in een draagstoel naar boven gebracht (ze was een heel zware vrouw, amaai de dragers …)

De Pilatus bestaat uit rotsen op een erg brede basis.

Aan de zijde van Kriens, dichtbij Luzern gelegen, is er een lange kabelbaan met kleine gondels.De kabelbaan legt een lange afstand over weiden af.Er zijn 2 tussenstations, mensen wandelen hier, er is een adventure attractie.Na deze gondels is er een kabelbaan met een cabine, welke in 5 minuten een steile klim langs de rotsen omhoog maakt.Hier kan men niet meer wandelen.

een niet zo scherp beeld van de Pilatus en de attractie-mogelijkheden

Aan de andere zijde, startend van Alpnachstad, heeft men al meer dan 100 jaar geleden een tandradbaan gemaakt die een helling van 48° overwint.Vroeger werd het treintje met stoom aangedreven, de 4km lange route werd dan in iets meer dan 1u overbrugd en er was 350 kg steenkool nodig om de nodige stoom op te wekken.Daarna is de lijn geëlektrificeerd.De treintje die nu op en neer rijden bestaan uit 1 wagon met telkens een bestuurder.Afhankelijk van het aantal mensen op het uur van vertrek, rijden er 1, 2, 3 of meer wagentjes naar boven.

Wij vertrekken in Alpnachstad met het treintje, een rit van een half uur.Wanneer een persoon in een rolwagen mee moet, moet er minstens 48u vooraf gereserveerd worden.We deden dat ruimschoots voordien.

één van de treintjes op de 48° steile heling

dikwijls komen mensen in een rolwagen op de plek waar ook goederen vervoerd worden

een masker is verplicht op het openbaar vervoer

onderweg horen we regelmatig het rinkelen van de koebellen

en de rotsen

een andere top in de buurt waar men kan wandelen

Boven kan men een korte wandeling maken, de top beklimmen, op het terras van de uitzichten genieten, eten, drinken, souvenirs kopen (made in een Aziatisch land).

het Kulm hotel-restaurant

met restaurant Queen Victoria

de wolken komen snel uit de vallei omhoog gekropen

ha, eindelijk trekken de wolken aan de zijde van Kriens ook op

 ver op een hoge rots, zien we een steenbok (in de rode cirkel)

om de 35’ komt een reeks tandradtreintjes naar boven gekropen

naast de heel veel mussen is de Alpenkauw dé vogel welke we overal zien ze lusten brood, beleg, frieten

De terugweg maken we met de cabinebaan en de lange gondelbaan.

een kerkje helemaal alleen op de kam van een met weiland bedekte rots

het zicht is wijds

De cabine is nog vrij recent en OK voor mensen in een rolwagen.De gondels echter zijn van 1996, lang voor de tijd dat men ook aan mensen dacht die niet zo eenvoudig in- en uitstappen.

de gondels geschikt voor maximaal 4 personen

zicht op een deel van het Vierwoudstedenmeer, een foute vertaling naar het Nederlands van Vierwaldstättersee.De goede vertaling zou zijn Vierwoudstatenmeer, omdat het meer in vier kantons gelegen is

Eerst moet een gondel van de kabel gehaald worden, in een zijgarage manueel geschoven, we moeten op een verhoog gaan staan en dan wordt er via een plank in de gondel gereden.Daarna moet de gondel weer op de kabel geduwd worden, maar eerst moet er een andere gorden opzij geschoven worden om plaats te maken voor deze waar wij inzitten.  Systeem NMBS, waarom zou men het gemakkelijk doen als moeilijk ook wel gaat

Omdat we in Kriens een heel eind verwijderd zijn van Alpnachstad, waar de auto staat, nemen we eerst nog een bus voor ongeveer 8 minuten, nadien nog een treinrit van ongeveer 20 minuten, met de nodige wachttijden. De buschauffeur is heel erg bereid om het hellende vlak uit te klappen zodat we in- en nadien weer uit de bus kunnen.De trein heeft minstens één lage-vloer-wagon zodat de rolstoel gemakkelijk in en uit kan.Wat een verschil weer tov België.

Hiermee eindigt de Zwitserland-vakantie van Peter.Ongeveer 1000 km van België verwijderd, en erg mooi.