Reisverhaal «van de woestijn naar de cultuur»
Oman, nog een land in het Midden-Oosten
|
Verenigde Arabische Emiraten
|
9 Reacties
12 November 2018
-
Laatste Aanpassing 18 November 2018
1. emiraat Abu Dhabi (vervolg)
Nu rijden we naar de grootste regio Al Dhafra of westelijke regio. Woestijn overheerst hier, er zijn oases en enkele kustplaatsen met een groot aantal eilanden.
Wij bezoeken de Liwa-oase, een groot gebied dat uit meer dan 50 oases bestaat die samen oost-west verlopen over een afstand van meer dan 100 km.
Veel Emerati zijn afkomstig van dit gebied. Ook de familie van de grondlegger van de VAE, Sheikh Zayed, komt uit het Liwa gebied.
op volgende kaart is de Liwa-oase aangeduid
De weg loopt eerst een eindje langs de kust (op een vrij grote afstand ervan) om dan het binnenland in te gaan.
de blauwe lijn volgt de route welke we de eerste dag rijden
In het begin is er een weg voor de auto’s en een weg voor de vrachtwagens. Er zijn veel vrachtwagens.
Na een tijdje zien we waarom: het recyclagepark (of de vuilnisbelt) van de Abu Dhabi en grote omgeving, bevindt zich hier in de woestijn.
Verder zuidelijk blijft er nog één weg over, het aantal vrachtwagens is nu eerder beperkt. Langs die weg zijn er heel veel bomen aangeplant, en worden er nog aangeplant. Elke boom krijgt water via een druppelbevloeiing.
Hier en daar is het een serieus werk om de woestijn tegen te houden. Wanneer het goed waait verplaatst er zich immers een grote hoeveelheid zand.
Halverwege de weg bevindt er zich een benzinestation, in the middle of nowhere ….
Naarmate we zuidelijker rijden worden de duinen hoger, we rijden immers in de noordelijke uitlopers van de Rub-al-Khali, de Grote Leegte, op het Arabische Schiereiland.
waar er kamelen te zien zijn, is er een bedoeïennederzetting (dikwijls enkel met de arbeiders)
In die Grote Leegte, is al op verschillende plaatsen aardolie en ook aardgas gevonden. De aardolievelden liggen niet naast de weg. Bovendien worden ze streng bewaakt.
Waar de weg (op de kaart van verticaal overgaat naar horizontaal) terug oost-west loopt komen we in het oase-gebied.
We hebben bijna 190 km gereden, dus tijd om even te stoppen.
Hier in het Liwa-oase-gebied wonen de bedoeïenen en vooral ook veel buitenlanders die hier werken op de boerderijen. Wie waar woont zien we niet zo in Hameem, het eerste dorp
Er zijn enkele straten waar de bewoning zeer egaal is, laagbouw (op zand bouwen zorgt niet voor stevigheid), omgeven door witte muren, met ijzen poortjes en vooraan op vele plaatsen een canvas garage.
zeer egaal
het ene huis ziet er nog beter uit dan het andere
de canvas garages
We rijden verder in het dorp, richting dadelplantages. Daar staat een beter en groter huis.
er is meer meubilair voorzien om buiten te wonen en te zitten
elke boom krijgt overvloedig water
We zien eerst een jonge dame buiten, ze verdwijnt en komt weer terug. Ik zeg haar goedendag (in het Arabisch), Stephan mag haar immers niet zo maar aanspreken. Ze verstaat een beetje Engels, maar verdwijnt vlug in huis.
We nemen een foto van het huis, en keren terug. Na even wordt de deur geopend en we horen eenv rouw roepen. Ze wenkt, zet zich in een zetel, en blijft roepen. Ik maak rechtsomkeer. Wanneer ik bijna bij haar ben, maakt ze de beweging van een foto nemen. Verwonderd doe ik teken of ik een foto van haar zou nemen, en zoals verwacht is dat nee. Ik beduid, dat ik een foto van haar huis maakte. Dan komt de jonge dame weer buiten. Het huis is van haar mama, de vrouw. Plots geeft de jonge dame me een grote doos dadels, uit hun plantage. Ik bedank ze (mijn tweede van de twee gekende begrippen in het Arabisch), nogmaals bedanken, en nogmaals. Dan gaat de vrouw weer naar binnen en ik keer terug.
al de dadels ( Oman en de VAE) zijn veel lekkerder dan deze welke we in België kunnen kopen
1de plantages zijn omgeven door matten gemaakt van de bladeren van de dadelpalm
is deze oppervlakte van één boer of van meerdere?
Waarschijnlijk hebben deze mensen nog niet veel toeristen langs hun deur zien voorbijkomen …
De staat wil er zeker van zijn dat de Liwa-oase blijft wat ze is, een gebied waar dadels gekweekt worden, waar bedoeïenen leven, … . Daarom krijgt elkeen die er wil gaan boeren zeer veel faciliteiten: grond, een huis, de planten, meststoffen en sproeistoffen, machines in bruikleen, en alle bijstand welke nodig is …
Langs de weg door de Liwa vallei zien we veel en grote oases. De oases sluiten echter niet bij elkaar aan (zoals in Al Ain, een week geleden).
er is oase en daarbuiten woestijn, geen overgang tussen beiden
bedoeïenen of hun arbeiders wonen hier met de dieren, vooral kamelen, maar ook geiten
We volgen een afslag naar aardgas- en aardolievelden, richting zuiden. Niet om naar die installaties te gaan kijken, wel om dieper in de woestijn door te dringen langs een asfaltbaan.
de wind blaast allerlei vormen met het zand
en tracht steeds opnieuw de weg te veroveren
sikkelvormige duinen zijn hier typisch
soms lukt het de ene boom om toch stand te houden
een mini oase
misschien zorgt de zilte bodem ervoor dat de boom eerder uitdroogt dan vocht opneemt
het is namiddag, de kleuren worden warmer
Na een tijdje komen we bij een controlepost, daar moeten we rechtsomkeer maken. Ook hier is de bewaker vriendelijk
We zien in een klein dorpje een mooi klein fort staan, er is pad er naartoe.
we rijden met de auto tot bij het fort. Het is momenteel 38°C …, de lucht is erg droog, dus de warmte is te verdragen gedurende een niet al te grote tijd…
We rijden nog een oase binnen, erg groot
Tot we de weg naar de Moreeb duin, een hoge duin in het Liwa-gebied, inslaan. Hier zullen we bij de duin een plekje zoeken om te overnachten.
en dit is maar een minuscuul klein deeltje van deze schier eindeloze woestijn
Alleen, wanneer we op het einde van de weg komen, bij de duin, komen we terecht in een groot (figuurlijk) circus dat nu geen activiteiten heeft.
Hier worden paarden- en kamelenkoersen gehouden, wedstrijden met valken, is er een kinderspeltuin, komen mensen in het weekend dune bashen (op de duinen crossen met hun auto’s) en vooral, hier worden woestijnrally’s gehouden. Alle infrastructuur is aanwezig, maar gelukkig, vandaag geen actie.
We keren dus maar terug en we vinden al gauw een rustig plekje. Hier geen lawaai, geen afsluitingen, geen zendmasten, … enkel een asfaltbaan en de woestijn.
alleen in de Grote Lege Woestijn …
nee, toch met twee …
’s Nachts (de nacht begint hier al om 18u) is er hevige wind. Onze tent waait naar alle kanten, maar ze houdt stand. De piketten zitten goed in de grond, de palen en touwen geven wat mee, de tent is gestroomlijnd. Als we na 1u eens wakker worden is het volledig windstil. ’s Morgens zien we wat zandophoping. De wind was een natuurlijke airco, het was immers nog 28° om 20u. ’s Morgens is de temperatuur gedaald tot 22°
zonsopkomst boven de woestijn
’s morgens zijn de schaduwen nog lang en geven ze reliëf aan het zand
enkele van de vele tientallen woestijnfoto’s
waarom kamelen in de woestijn rondwandelen en zand eten is een raadsel. Toch keren ze steeds terug naar hun kraal waar voeren water is
We rijden hier en daar weer een oase dorpje binnen. Sommigen oases hebben een school voor jongens en voor meisjes. De kinderen worden allemaal met de gele schoolbus opgehaald. De school begint hier ’s morgens iets na 7u en eindigt rond 13u30-14u?
Minstens één moskee is er in elke dorp te vinden
Er zijn nog meerdere forten, allemaal gerestaureerd, niet bewegwijzerd, maar na wat zoekwerk toch gevonden
hier vinden we de forten telkens in het dal, bij de waterbron of bij de oase
het meest westelijke van de forten
hier zijn mannen aan het werk om het fort te onderhouden
dit fort heeft 1 toren
en hier zijn er 3 torens
net zoals bij de andere forten is de regenpijp gemaakt uit de stam van de dadelpalm
van hieruit hebben we een beter zicht op de oases uit de omgeving
op de achtergrond is een vrij recente aanplanting van dadelpalmen te zien
het laatste fort, voor een deel gelijkend op het vorige
dit fort is ietwat anders van structuur. Het heeft bovendien geen toren. Maar ook dit fort ligt bij de bron en de oase. De forten dienden om het water en de oasebegroeiing te beschermen tegen aanvallers
We zien een eind verwijderd van de weg, een grote villa op een heuvel, te midden tussen het groen. We slaan een weg in die naar de villa toe leidt, maar al gauw zien we een hek. In de buurt zijn enkele mannen aan het werk, zij vertellen ons dat de villa eigendom is van Sheikh Khalifa, de huidige emir van Abu Dhabi en president van de VAE. De familie is immers afkomstig van dit gebied.
Wanneer we kamperen hebben we niet alleen water mee als drinkwater, in flessen van 5 liter envan 0,5 liter, maar ook water voor was en afwas. Het drinkwater kopen we in de supermarkt, het andere water tanken we ofwel in het hotel waar we voordien overnachten, ofwel kijken we uit waar het water verdeeld wordt.
Langs de weg zien we zo een waterstation
een drinkwatertankstation
een tankwagen welke drinkwater aanvoert bij bewoners. Er zijn ook tankwagens voor landbouwwater
omdat er geen kleine tapkraan in het waterstation aanwezig is, tankt de man water uit zijn tankwagen
nadien vindt hij het eenvoudiger om gewoon drinkwater uit de tank bovenaan te scheppen
Het drinkwater dat hier verdeeld wordt komt niet uit de grond onder de oases, het grondwater is hier immers te zout. Het wordt wel gebruikt als landbouwwater.
Het drinkwater in Liwa is afkomstig van zeewater dat in Ruwais via omgekeerde osmose omgezet wordt tot drinkbaar water. Ruwais ligt hier ongeveer 190 km vandaan. Er liggen ondergrondse pijpleidingen die het drinkwater hier aanvoeren.
de huizen in het centrale dorp van de oase.
Van hier loopt een weg terug naar het noorden.
eenmaal terug noordelijk, gaat de weg via Abu Dhabi en de kust verder naar Dubai.
We hadden gedacht om ergens langs de kust te kamperen. In de VAE hebben ze een ander idee van het gebruik van hun land. Wat voor landbouw, industrie, aardolie, of privé is, wordt omheind en van een toegangshek voorzien. Bij dat toegangshek is er steeds en bewaker of zelfs politie of leger. Nooit kom je binnen dat gebied.
Wat voor recreatief gebruik is, is openbaar, daar mag iedereen komen en zich vermaken.
De kust is dus afgespannen omdat er industrie- of aardolie- of aardgasactiviteiten zijn.
2. emiraat Dubai
We overnachten in een hotel in de industriezone van Dubai, aan de rand van de stad. Hier overnachten heel wat westerse mannen, die in maatpak en met hun aktentas afgezet worden na het werk. Sommigen doen nadien sport, anderen vinden hun vertier in bier (is enkel beschikbaar in hotels welke er een speciale licentie voor hebben).
Dubai stad bezochten we 2 jaar geleden, na onze reis naar Iran. We hebben toen een kort verhaal over Dubai gemaakt. Wat we toen bezochten, doen we nu niet meer aan.
Er blijven nog een tweetal bezienswaardigheden in Dubai over.
Vanaf 7 november is Miracle Garden open, een park vol met bloemconstructies. Geen rozen of orchideeën, wel tuinbloemen zoals wij ze kennen. Er zijn Walt Disneyfiguren, katten en zelfs een Emirates vliegtuig, allemaal bekleed met bloemen en groen. Verder zijn er sprookjeshuizen, een fort, een kasteel, en nog soortgelijke structuren bekleed met bloemen. En heel wat gelegenheden om te consumeren.
bijna alles moet in Dubai een hoog pretpark-gehalte hebben
De tuin blijft de ganse winter open, in de zomer is het immers te warm voor bloemen. Natuurlijk is er water, veel water nodig om alles groen en fris te houden. En zoals overal werken er tientallen en tientallen mensen, die vriendelijk moeten zijn en mensen de juiste richting meten wijzen.
Ik hou een babbel met een Nigeriaan. Hij staat hier 12 uur per dag, deels in de schaduw, op andere momenten in de zon. De mensen hebben zoals overal hier huisvesting, kledij en voedsel, en een loon.
De man probeert te weten te komen of hij niet beter naar Europa zou gaan.
Miracle Garden ligt aan de rand van de stad, nadien rijden we de stad in naar het Etihad Museum. Dat is pas in januari 2017 geopend, dus en maand later dan wanneer wij in Dubai waren.
Dubai is een vreselijke stad geworden, stel zoals Londen en Parijs, met superdruk verkeer, wegen onder en boven en door elkaar, kruispunten en ronde punten geregeld door verkeerslichten, en vooral nog overal bouwwerken. Zowel aan (nieuwe) wegen als woonblokken en allerlei andere gebouwen wordt er gewerkt, duizenden en duizenden mensen hebben een contract om hier gedurende een zekere tijd te komen werken.
Wanneer we eenmaal op de juiste weg geraken, en dat is niet altijd gemakkelijk omdat sommige wegen afgesloten zijn, gaat het verkeer niet snel maar wel goed geregeld vooruit.
Zoals Abu Dhabi de hoofdstad en het administratieve centrum van het land is, is Dubai het financiële hart waar heel wat bedrijven hun hoofdzetel hebben. Het culturele centrum is de volgende stad, bij wijze van spreken naast de deur.
Het Etihad museum bevindt zich net naast de Union Hall, het gebouw waar op 2 december 1971 de samenwerking tussen de verschillende emiraten werd ondertekend.
de Union Hall
binnenzicht nog intact zoals het was
vandaag zijn er andere bezoekers, ook zij poseren voor de vlag zoals de emirs in 1971
poseren bij een heel grote vlag aan een heel hoge vlaggenmast
Twee maal per dag is er een georganiseerde rondleiding, om 12u en om 17u. In deze rondleiding krijgen we de geopende Union Hall te zien, en ook het ontvangstgebouw dat de president of de emir kan gebruiken.
Dat gebouw is eenmaal door de president, Sheikh Zayed, gebruikt , de dag na de ondertekening , om de buitenlandse delegaties te ontvangen die het land als eerste erkenden.
hier gebeurt de ontvangst van gasten, nooit in de prive-vertrekken van het woonhuis (dat geldt enkel voor mannen)
hier kunnen tot 300 gasten eten
Het gebouw zelf suggereert een manuscript dat geplooid is, in volgende drie foto’s goed te zien
In het museum zelf is er geen rondleiding, het is aan de bezoekers om op hun eigen tempo en volgens hun eigen interesses de geschiedenis te ontdekken.
de eerste paragraaf van de grondwet is in het groot in kaligrafie weergegeven in de inkomhall
4
de 7 leiders van de emiraten welke samen de vereniging (in het Arabisch Etihad) stichtten staan hier voorgesteld. Dit is de foto van de voornaamste, de emir van Abu Dhabi, Sheikh Zayed. Zijn familiestam was de voornaamste die een rol heeft gespeeld gedurende 3 eeuwen in Abu Dhabi
Sheikh Al Maktoum van het emiraat Dubai kwam (eeuwen geleden) van dezelfde stam als sheikh Zayed, beiden uit de Liwa oase. Hij was een sterke figuur in het creëren van een moderne hedendaagse staat
sheikh Qasimi van het emiraat Sharjah was de jongste van de emirs welke de overeenkomst tot stand brachten, enkele maanden later echter overleed de man
het museum is ondergronds, oorspronkelijk was hier woestijn. Met de kleuren en het design wil men de woestijn symboliseren
de gemeenschappelijke “droom” van de emirs om samen de vereniging te stichten, blijft hopelijk lang de leidraad
Het doel van deze 7 emiraten was het stichten van een werkelijk onafhankelijke staat, niet gebonden aan een of ander land.
In de lange geschiedenis voor 1971 kwam Groot-Brittannië een rol spelen in het gebied in 1622. Jaar na jaar versterkten de Britten hun macht in het Midden-Oosten, eerst in Iran, later ook in andere gebieden. In de 19de eeuw ondertekenden de Britten met elk sheikdom afzonderlijk, een overeenkomst dat de buitenlandse politiek door Groot-Brittannië zou geleid worden. Daarmee verdedigde zij de staten ook tegen elkaar en tegen zeerovers. Er volgden nog verschillende verdragen, het ene al wat belangrijker dan het andere. De Britten zorgden er ook voor dat in 1892 alle emiraten een contract tekenden dat zij geen enkele buitenlandse firma zouden toelaten op hun grondgebied met uitzondering van de Britse. Wanneer de eerste olie gevonden werd (in Bahrein en Koeweit) verstevigden de Britten hun positie nog. Om de orde in het gebied te bewaren, stichtten de Britten een paramilitaire groep van Omani. Britten installeerden basissen voor hun luchtmacht op verschillende plaatsen in de gebieden.
Maar met de installatie van Sheikh Zayed in 1966 kwam er een andere wind waaien in het gebied. De Britten verloren hun interesse in de verdediging van al deze emiraten. In 1968 zegden zij dit verdrag op, met ingang van 1971. Beide zaken zorgden ervoor dat de Vereniging ontstaan is. De emiraten Bahrein en Qatar waren eerst ook mee in de gesprekken, maar zij riepen in de zoamer van 1971 hun eigen onafhankelijkheid uit.
Oorlogen in de golf (1973 Arabisch-Israëlische, 1978-79 Iraanse revolutie, 19800 Iran-Irakoorlog) versterkten de eenheid en de samenwerking tussen de 7 emiraten van de Vereniging. De VAE stonden mee aan de wieg van de Vereniging van Arabische staten in de Golf (samen met Bahrain, Koeweit, Qatar,Saudi-Arabië, Oman) in 1981.
het museum heeft een bijzondere trap, die mag echter niet gebruikt worden
Nadien rijden we de stad weer uit en volgen we de weg richting Al Madam. Ondertussen rijden we het emiraat Dubai uit.
3. Emiraat Sharjah
Het emiraat Sharjah ligt net naast het emiraat Dubai, en het grenst aan Oman. Deze grenspost echter in La Madam, mag enkel gebruikt worden door Omani en Emirati. Emirati rijden hier de grens over, en na een 20-tal km rijden ze terug de grens over en komen ze terecht in Hatta, een stukje Emiraten. Wij zullen Hatta later bezoeken.
Het gebied van Sharjah hier ligt in de woestijn, niet meer de Rub-al Khali. In dit gebied zijn heel wat archeologische opgravingen gedaan, daterend het derde millennium voor Christus. De opgravingen liggen hier en daar verspreid.
in dit woestijngebied komen vele fanaten in de duinen rijden, de sporen zijn in het zand te zien
Voorbij Al Madam zien we een eerste verwijzing naar een archeologische site, Jebel Buhais, aan de voet van een berg. We zijn hier immers terug aan de voet van het Hajar gebergte.
We slaan in, de weg is niet geasfalteerd maar goed berijdbaar. We zien afdakjes staan met hoopjes stenen er onder. Dus we gaan kijken. Dit gebied is zeer belangrijk als archeologische site.
de eerste site
Het blijken graven te zijn, sommigen zijn waarschijnlijk gerestaureerd, andere zijn niet overkapt.
met graf nr 2
en graf nr 3, groter dan het vorig
niet de moeite om er een dakje boven te zetten
Iets verder is er nog een graf. Het poortje is gesloten, dus de foto’s zijn door de omheining gemaakt
graf welke we niet gezien hebben. Dit vrij uniek gevormde graf had vier kamers die met elkaar in verbinding staan. Er is één ingang. In dit graf werden heel wat beenderen op en door elkaar gevonden. Waarschijnlijk heeft dit ondergrondse graf de aandacht van grafrovers niet getrokken en is het intact gebleven
stenen werktuigen in verschillende graven gevonden, 5000 v.C.
een reeks van 5 skeletten gevonden in een ander graf. Al de mensen hadden grote herstelde botwonden, wat getuigt van een (voor die tijd) hoogstaande vorm van geneeskunde, zo denken archeologen (foto uit het museum, volgende dag)
het tweede skelet van links is van een vrouw. Zij heeft een neusversiering in de vorm van een rode steen
Er zijn nog veel meer graven, we zien ze niet allemaal.
belangrijk voor de mensen uit het Stenen Tijdperk (Neoliticum) was de aanwezigheid van water, afkomstig van bronnen, maar ook stilstaand water dat na een regenperiode in grote holtes in het gesteente bleef staan. Dat water was nodig voor de mensen zelf, maar ook voor hun dieren. Uit vondsten weet men dat de mens in het Neoliticum (4000 tot 8000 v.C.) niet aan landbouw deed, maar wel al huisdieren had, voor de melk, het vlees en de huiden
resten van dieren gevonden in en rond de graven in dit gebied
keramiek uit het bronzen tijdperk (2de millennium v.C.)
bronzen kom uit een graf , 2000 tot 1600 v.C.
collectie parels gevonden op de begraafplaats in Jebel Buhais, tussen 5000 en 4000 jaar v.C., de oudste ter wereld
stenen kistjes uit 2de millennium v.C.
pot met deksel 600 tot 300 v.C uit graf
In het museum van Sharjah stad zijn nog heel wat stukken tentoon gesteld uit Jebel Buhais, een plaats waar heel lang mensen woonden. De mensen uit het verre verleden zouden deels aan de voet van de berg gewoond hebben, maar ook deels aan de kust. De gestorvenen, welke aan de kust het leven lieten, werden daar tijdelijk begraven en nadien, wanneer ze terug naar de bergen trokken, werden de resten van de doden meegenomen en opnieuw begraven.
deze stelling wordt afgeleid uit de manier waarop doden begraven werden. Zij die in Jebel Buhais stierven zijn ordentelijk begraven, telkens in dezelfde richting. Van de anderen liggen de botten kriskras door elkaar. Hierboven is een beeld te zien van een deeltje van de begraafplaats op een site aan de voet van Jebel Buhais
Goede plek vinden we om hier te kamperen.
Mileiha, een tiental km verder, is het centrum van de archeologie in Sharjah. Het museum is hier bijna 3 jaar geleden geopend, ook hier blijkt geld geen probleem te zijn.
Het museum is gebouwd bij het belangrijkste graf dat in dit gebied in 1988 gevonden werd, een Umm-an-Nar (vertaald ‘moeder van het vuur’) graf. Umm-al-Nar is een eiland in het emiraat Abu Dhabi waar voor het eerst getuigenissen werden gevonden van een cultuur welke daar leefde in een periode vanaf de Paleolitische (Oud-Steentijd) of het Neoliticum (Jongere Steentijd) tussen 6000 en 3500 v.C. en eindigend in het Ijzertijdperk (hier tussen 1.300 en 300 v.C. .
Het ronde graf is typisch voor deze cultuur. Dit graf heeft een diameter van 13,85m
het ronde graf, met een kleine opening naar het noorden gericht, is verdeeld in 8 grafkamers. Bij de skeletten werden ook gebruiksvoorwerpen gevonden. Omdat er een hoog uitzichtpunt is hadden we de mogelijkheid om het graf binnenin te zien. Dit graf was leeg (geroofd), maar men weet van andere soortgelijke graven dat er tot 300 lichamen uit verschillende periodes in terug te vinden waren
het graf is terug opgebouwd met de stenen welke ter plekke gevonden werden. Ook de afvoer was een deel van het graf
de enige opening, groot genoeg om door te kruipen
In de buurt van het museum bevinden zich meerdere sites met vondsten van vele duizenden jaren geleden.
14-17 de oudste getuigenissen van menselijke aanwezigheid dateren hier uit de Oude Steentijd, 130.000 jaar geleden. Hier een foto van de zoektocht naar resten uit die periode
de verschillende lagen in het gesteente werden door de archeologen gedateerd. De samenstelling van de bodem leert hen hoe het klimaat was. Menselijke aanwezigheid wordt afgeleid uit resten van voorwerpen of menselijk bot. Hier is een schaal met de overeenkomstige periodes weergegeven. De laag uit de periode Oud Steentijdperk bevat de oudste getuigenis van aanwezigheid van de moderne mens buiten Afrika
werktuigen in steen zoals deze werden gevonden in de laag die 85.000 jaar geleden aan de oppervlakte lag
en deze 10.000
deze overhangende rots werd gedurende duizenden jaren gebruikt door de mens als beschutting. De grondlagen in het gebied rond de overhang zijn grondig onderzocht door archeologen. Getuigen daarvan zijn de grote rechthoekige putten die steentje voor steentje onderzocht zijn
het gebied waar gegraven werd is voorboden terrein voor bezoekers wegens mogelijk instortingsgevaar
kroonstuk in het museum. Een vuursteen uit deze grot 125.000 jaar oud. Deze steen toont heel veel overeenkomsten met de stenen gebruikt door de moderne mens in Oost-Afrika, daar waar de moderne mens ontstaan is
in die periode was de zuidelijke breedte van de Rode Zee (daar waar de stippellijn op de kaart door het blauw gekeurde gaat) heel nauw, doordat het waterniveau veel lager was dan nu (er heerste een ijstijd op aarde)
Aan de andere zijde van de doorgaande weg zijn er opgravingen (nog steeds bezig) dd de laat pre-islamtijd, tot rond 400 n.C.
De Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis doen sinds 10 jaar archeologische opgravingen in Mileiha. Ik gebruik nu hun tekst (copy-paste) om de site te beschrijven (http://www.kmkg-mrah.be/nl/belgische-archeologisch-team-te-mleiha-het-emiraat-sharjah). Al de foto’s hebben wij gemaakt, eigen commentaar of info van de borden bij de opgravingen.
hier is ook een museum dat we bezoeken, foto’s genomen in het museum komen bij de gepaste opgravingen
De Verenigde Arabische Emiraten, bij het grote publiek vooral geassocieerd met oliebronnen en steden zoals Dubai en Abu Dhabi, zijn doorgaans minder bekend omwille van hun plaats in de wereldgeschiedenis. Deze regio langs de Perzische Golf, aan de rand van de Arabische Rub' al Khali woestijn, het "lege kwartier", speelde nochtans een belangrijke rol in de ontwikkeling van de oude culturen die aan de basis van onze beschaving liggen. Spijkerschriftteksten uit het 3de millennium v. Chr. uit Mesopotamië, het huidige Iraq, vermelden de rijkdom aan koper en harde steensoorten van Magan, het zuidoostelijke deel van het Arabische schiereiland. Schepen uit Magan meerden aan te Akkad op de Euphraat, de hoofdstad van het Akkadische rijk (ca. 2350-2170 v. Chr.). Koning Manishtusu van Akkad zou een expeditie naar Magan hebben geleid, er een 30tal koningen onderworpen hebben en er het dioriet hebben gehaald waaruit kostbare beelden werden vervaardigd.
Vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw kwam het archeologisch en cultureel erfgoed van deze regio onder druk als gevolg van de olieontginningen, de daaruit volgende immigratie en de snelle stedelijke ontwikkeling. De Emiraten werden zich echter bewust van de druk op hun cultureel en materieel erfgoed en voerden al snel een actief onderzoeks- en beschermingsbeleid.
(eigen tekst) Een van de uitspraken van Sheikh Zayed was: ‘ een volk dat zijn verleden niet kent en begrijpt heeft geen heden en nog minder een toekomst’
Sinds 2009 is een Belgische archeologisch team hierbij betrokken in het Emiraat Sharjah en werkt er nauw samen met het Directorate of Antiquities. Het onderzoek spitst zich toe op de karavaanstad Mleiha (al Maleha), een van de belangrijkste archeologische sites van ZO-Arabië. De oude karavaanstad ligt ongeveer halfweg op de route tussen de kuststeden aan de Perzische Golf en de Golf van Oman en op de route die de oases Dhaid en al-Ain verbindt.
Mleiha ligt in een alluviale grindvlakte aan de voet van het gebergte van Oman en is afgeschermd van de zandwoestijn door de Jebel Fayah bergketen.
de Jebel Fayah bergketen
hier in dit gebergte hebben archeologen grote zoektochten en opgravingen gedaan en toch heel wat gevonden
bij al de archeologische activiteiten zijn er één of twee (of geen enkele) buitenlandse archeoloog, een Emirati en werkers (wij zien een team van werkers uit Pakistan)
Deze geologische situatie verklaart de hoge watertafel waardoor de vlakte geschikt was voor menselijke bewoning.
Mensen uit het Steentijdperk groeven niet naar ondergronds water. Gelukkig voor hen bevonden zich onder de steenlagen kalklagen waar het water door vervoerd werd (kalk bevat heel veel poriën zodat water er door kan stromen). Het water kwam van het Hajar gebergte, stroomde door de kalklagen en kwam via een centrale vlakte terecht in de lagere bergketens. Daar kwam het water aan de oppervlakte als bron
hier was een waterbron, welke men dateert in het Jonge Steentijdperk (5de millennium v.C.), de kalkresten geven een indicatie van de bron
De intensiteit van de menselijke aanwezigheid fluctueerde echter sterk en volgt duidelijk de klimaatschommelingen waarvoor dit gebied aan de rand van de woestijn zeer gevoelig is. In het 7de/6de mill. v. Chr. treft men er een Neolithische nomadische bevolking aan
(eigen tekst) er zijn weinig resten van bewoning gevonden uit deze periode. Wat wel een goede bron voor datering is zijn resten van verbranding. Hier bevindt zich immers koolstof, de basis voor de C-14 datering
de meeste overblijfselen weggespoeld met het wadi-water. Juwelen werden met de doden mee begraven, sommigen werden nog terug gevonden zoals deze uit het 5de millennium v.C.
in deze wadi-vallei werden overblijfselen van menselijke bewoning uit het Steentijdperk gevonden
in deze smalle grot werden menselijke resten uit de Jonge Steentijd (5de millennium v.C.) en uit het Ijzertijdperk (1ste millenium v.C.) gevonden, samen met gebruiksvoorwerpen uit steen of metaal
de grot gaat inwendig over in een tweede ruimte
stenen werktuigen 5de- 6de millennium v.C. hier gevonden
idem
archeologen vonden niet alleen werktuigen, maar ook nog de weggekapte stenen. Door al de puzzelstukken samen te leggen is het mogelijk om de kaptechnieken uit die tijd te reconstrueren
een voorbeeld wat er met gevonden stukken steen kan ontdekt worden
de verschillende sites zijn verbonden via paden, over het algemeen in goede toestand om er te wandelen
deze grot was een werkplaats waar vuurstenen werden gekapt in het 8ste en 5de millennium v.C. Getuigen daarvan zijn steenresten in en rond de grot. Tijdens het 7de en 6de millennium v.C. werd de grot gebruikt als begraafplaats voor resten van gecremeerde beenderen
zicht vanaf de hoogst gelegen site op de vlakte
(eigen tekst) Het Neoliticum op het Arabische Schiereiland kwam ten einde door de sterke klimaatsverandering. Tijdens het Neoliticum (4000 tot 8000 v.C.) was het schiereiland groen. Maar rond 4000 v.C. zorgde de klimaatsverandering voor een overwegend droog, zeer droog, schiereiland, met enkel nog voldoende regen in het gebied van Salalah (Oman). Jongere opgravingen toonden enkel nog bewoning langs de kust aan, waar ook van visvangst kon geleefd worden
Maar een eerste echte bloeiperiode situeert zich pas in het 3de millennium v. Chr.
een van de drie grote graven welke hier gevonden werden, elk uit een verschillende periode van het Bronzen Tijdperk
dit bijna ronde graf bestaat uit 3 kamers welke met elkaar verbonden zijn
dit ronde graf, dichtbij het vorige gelegen, bestaat uit 2 helften, verbonden met elkaar
het derde graf is duidelijk kleiner dan de twee vorige
De grafgiften in de monumentale torenvormige graven van de sedentaire Umm an-Nar cultuur tonen aan dat de regio in contact stond met Mesopotamie, Zuid-Iran en de Indusdalculturen. De omvangrijkste bewoning te Mleiha dateert echter uit de laat pre-Islamitische periode. Van de 3e eeuw voor tot de 3e-4e eeuw na Chr. was Mleiha het economisch en politiek centrum van ZO-Arabië met een eigen munt waarop de lokale heersersdynastie, de Abi'el, in Hellenistische stijl was afgebeeld.
De plotse economische bloei van de Mleiha oase in de 3de eeuw v. Chr. staat in rechtstreeks verband met de opkomst van de internationale handel tussen Oost en West. Mleiha speelde een rol als tussenhandelaar en bevoorrader van kameel karavanen op de route tussen NO-Arabië en de kust van Oman. Luxe goederen zoals Grieks vaatwerk, Zuid-Arabische albasten cosmeticavaasjes en Indische ivoren bereikten zo de regio. Het oudste fragment van een wijnamfora is afkomstig uit Rhodos en dateert van 270-250 v. Chr. Het werd er door de Belgische archeologen in 2009 ontdekt.
albasten amforen, afkomstig uit Jemen, werden onlangs opgegraven
geglazuurde keramiek, afkomstig uit Mesopotamië
kaart waar de gebieden zijn aangeduid waarmee het Mileiha volk handel dreef in de pre-islamperiode
Mleiha bestond uit enkele grote forten met rondom kleinere wooncomplexen, ambachtscentra en eenvoudige barasti-hutten uit palmbladeren, dit alles temidden van dadelpalmplantages die door een uitgebreid netwerk van kanaaltjes van water werden voorzien. In de 3de of vroeg 4de eeuw kwam er een plots einde aan de macht van Mleiha.
al de opgravingen in het gebied van de late-pre-islam worden overbouwd om een idee te geven van wat er ooit gebouwd was. De bouwsels verstoppen de opgravingen en resten: pro en contra’s tegen deze werkwijze…. Dit is het fort, origineel gebouwd tussen het midden van de 2de eeuw en het einde van de 3de eeuw n.C. Het fort was het administratief centrum van de oude stad.
het grondplan van het fort
voor mij komt dit wat gemaakt over, ik zou liever de (eventueel opgemetselde) gevonden resten zien ….
foto genomen tijdens de opgraving van het fort (foto uit het museum in Mileiha)
ook in het fort zijn verschillende tanoor te zien, klei-oven waarin brood gebakken werd
het fort werd ontdekt onder de doorgaande weg. Oplossing: de weg een eindje verder leggen ….
niet ver van het fort bevindt zich het Paleis, nog groter dan het fort. Hier zijn Pakistaanse werkers aan het opbouwen. Het grondplan van het Paleis duidt op de functie als fort. Er zijn torens op elke hoek en in het midden van elke muur, ze zijn enkel toegankelijk vanuit het centrale binnenplein. De centrale bouw is echter ouder. Misschien was hier de woonplaats van een belangrijke leider
grondplan van het Paleis
elke toren heeft een deuropening, wat doet vermoeden dat er misschien een trap was
deze mannen verstaan geen woord Engels, hun leider kan ons vooral met gebaren vertellen, waar de weg ligt naar verdere opgravingen
dan is er het boerderijcomplex, een bewoning welke bestaat uit 5 woningen, elk met een afzonderlijke ingang
grondplan van het boerderijcomlex
in de put werd het lijkje gevonden van een baby versierd met kettingen van een volwassene
het gevonden babyskelet (tussen de 4 en 8 maanden oud)
de Paard- en Kamelenbegraafplaats is zo vernoemd omdat men, naast(leeggeroofde) graven van mensen, graven gevonden heeft van kamelen en paarden. Hier het grondplan
men vermoedt dat belangrijke personen begraven werden samen met hun kameel of paard (maar niet in hetzelfde graf)
in het museum is er een reconstructie gemaakt van het kameel- en paardgraf. De kameel is levend in het graf gestapt, is dan op de knieën gaan zitten, men heeft zijn kop gedraaid en het dier dan gedood
het paard was voorzien van gouden ooglappen en een gouden bit
de originele gouden paardensieraden bevinden zich in het archeologisch museum van Sharjah
een andere opgravingen wordt genoemd ‘boerderij met keuken’, dd 1ste eeuw v.C.
het gebouw bestaat uit 3 wooneenheden waar molenstenen en ovens gevonden werden
de keuken bevindt zich op 30m van de woningen en ligt half ondergronds. Er is een trap, een dubbele molensteen en 2 broodovens
De forten werden belegerd en platgebrand en de oase werd verlaten. De handelsroutes verschoven en grote delen van de antieke stad bleven onverstoord tot de jaren 80 van vorige eeuw toen het
gebied terug in gebruik werd genomen voor dadelpalmplantages. Het emiraat voert nu echter een actief beschermingsbeleid, plantages worden opgekocht en als archeologische zone beschermd, de lokale bevolking wordt gesensibiliseerd en een toeristische infrastructuur wordt ontwikkeld. Het onderzoek en het in kaart brengen van de archeologische resten is daarbij essentieel.
De plotse groei van Mleiha in het begin van de 3de eeuw deed vragen rijzen over de economische en socio-politieke achtergronden en over de identiteit van de bewoners. Ging het om een lokale ontwikkeling of was het eerder toe te schrijven aan de inwijking van nieuwkomers in de regio? Deze laatste theorie was ondermeer gebaseerd op de necropool te Mleiha, een uitgestrekt grafveld met ondergrondse grafkamers waarop massieve blokvormige monumenten met kantelen stonden.
grondplan van de begraafplaats
een rij van 3 monumentale graven
er is telkens een toegang tot de ondergrondse tombe
soms kleiner, soms net hoog genoeg om binnen te gaan
in de grond zijn er telkens 2 plaatsen uitgehouwen
Vergelijkbare monumenten uit het Nabatese Petra in Jordanië en uit Saoudi-Arabie deed een sterke N-Arabische invloed vermoeden. Om hierover meer duidelijkheid te verschaffen startte het KMKG-team een onderzoek op het oudste deel van de necropool.
Lage heuvels verspreid over de wadi verbergen er de resten van de leemtegel "torens" die bovenop de graven stonden. Tussen en rondom de torens zijn er bescheidener graven aanwezig.
Hoewel alle tot nog toe ontdekte graven werden geplunderd, tonen de resterende vondsten waaronder gouden kraaltjes, albasten en bronzen vaatwerk en aardewerk uit de Mediterrane wereld, India en Iran, aan dat Mleiha reeds in de 3de-2de eeuw v. Chr. een belangrijke rol speelde in de internationale lange afstandshandel.
De grafkamers zijn eenvoudige putten waarin de overledenen samen met de grafgiften werden ondergebracht. Ze werden afgedekt met houten balken, rietmatten en een plaasterlaag, een constructietechniek die tot voor kort nog in de traditionele woningbouw van de regio werd gebruikt.
Bovenop dit graf werd een massief blokvormig monument opgetrokken uit leemtegels, soms in combinatie met kalktegels, een zogenaamde “djinn blok”. In de Arabische tradities herbergt die de djinn, de geest van de overledene. Enkel de basis van deze torens is bewaard en de details van de bovenbouw bleven onzeker tot de uitzonderlijke ontdekking in 2009 van twee torens met decoratieve lijsten en kantelen in kalktegels. Dankzij de analyse van de ligging rondom de torens en de details van de individuele blokken kon een betrouwbare reconstructie worden gemaakt. De wanden waren licht hellend en bovenaan waren er horizontale lijsten en kantelen. We veronderstellen dat alle funeraire torens dergelijke kantelen hadden maar dan vervaardigd uit leemtegels. In tegenstelling tot de hardere kalktegels laat dit echter geen sporen na. Het gebruik van hellende wanden sluit aan bij lokale bouwtradities. We vinden dit kenmerk reeds bij de Umm an-Nar graftorens uit het derde millennium v. Chr. en ook de woon- en wachttorens in forten uit de 19de en 20e eeuw hebben nog hellende wanden en kantelen. Het is een opvallend verschil met de N-Arabische en Nabatese graftorens en duidt op de verankering van de funeraire praktijken in lokale tradities.
De concentraties van "torengraven" weerspiegelen mogelijk familie- of stamverbanden, variaties in grootte en decoratie wijzen wellicht op onderlinge statusverschillen. Om meer duidelijkheid te krijgen omtrent de samenhang van de graven en de evolutie van het grafveld doorheen de tijd werd een grootschalig Ground Penetrating Radar onderzoek gedaan. De ligging van de torengraven is duidelijk herkenbaar op de GPR beelden, zelfs de tunnels waarlangs grafrovers het graf zijn binnengedrongen zijn te zien als vlekken in het vierkante grondvlak van de torens. Deze beelden maken het mogelijk gerichtte opgravingen door te voeren om de verschillende zone’s van het grafveld onderling te vergelijken.
Grafrovers hadden enkel interesse in kostbaarheden, gebroken vaatwerk en eenvoudige ijzeren voorwerpen zoals zwaarden en pijlpunten werden in of naast het graf achtergelaten. Ook alle menselijke resten zijn echter uit het graf verdwenen. De vondst van kraaltjes rondom de graven suggereert dat dit was om de juwelen van de overledene te kunnen recupereren.
Belangrijk voor de datering van de graven zijn de wijnamforen uit Rhodos die met kameel-karavanen vanuit N-Arabie werden aangevoerd. Tussen de talrijke fragmenten die in en rond de torengraven werden ontdekt zijn een dertigtal handvaten met stempels van Rhodische producenten en beambten waardoor ze nauwkeurig kunnen gedateerd worden. Hoewel dit de productiedatum van de amforen aanduidt en de graven dus jonger zijn, is het een belangrijke indicatie. Het is immers onwaarschijnlijk dat ze pas vele decennia later in de graven zouden zijn geplaatst. Het overige aardewerk is ofwel van lokale oorsprong of is ingevoerd uit Zuid-Mesopotamie, Zuid-Iran of India en geeft zodoende een inzicht in het verloop en de aard van de handelscontacten.
Het onderzoek heeft de lokale component in de architectuur aangetoond en spitst zich nu verder toe op het ontstaan en de vroege evolutie van Mleiha als handelscentrum. Sinds 2009 wordt er door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis elk najaar archeologisch veldwerk te Mleiha verricht
na zo een archeologische dag smaakt een koffietje en vers fruitsap wel
In dit museum en in het museum voor archeologie van Sharjah ontbreken een aantal mooie stukken welke door het Belgische team is opgegraven. Waar staan ze tentoongesteld? In Brussel en dit nog tot 30 december 2018
(http://www.kmkg-mrah.be/nl/expositions/mleiha)
Het is nu slechts een uurtje rijden naar de hoofdstad, ook Sharjah genoemd.
het woestijnzand kleurt hier bruiner
Sharjah vormt op de kaart één geheel met Dubai. De aanblik is helemaal anders, het verkeer is rustiger, geen wegen op en over en door en onder elkaar. Wel is er heel wat te bezoeken, goed voor enkele dagen verblijf. Dubai heeft vooral attracties in de adrenaline- en pretparksector, Sharjah houdt het meer bij cultuur en natuur.
Enkele beelden tijdens een rit door de stad
In 2014 was Sharjah de culturele hoofdstad van de islam-cultuur. In de stad zelf zijn er meer dan 700 moskeeën, één ervan, de Al Noor-moskee kan door niet moslims bezocht worden, wat we dan ook doen. De moskee bevindt zich op de oever van de Khaleed lagune, het grote binnenmeer, verbonden met de zee.
De bouw is geïnspireerd op de Turks-Osmaanse architectuur.
een zij-toegang
De moskee werd gebouwd in opdracht van de echtgenote van de huidige sheikh, Sheikha Jawaher (sheikha is het vrouwelijke van sheikh). De bouw startte in 2003 en was 2 jaar later klaar.
Noor betekent ‘licht’ en dat is een erg toepasselijk woord. Binnen in de moskee is er opvallend veel licht
Al Noor Moskee heeft geen binnenplein, de deur geeft direct toegang tot de gebedshall waar 1800 mensen een plaatsje kunnen vinden
op het tapijt zijn de rijen duidelijk te zien, de plaatsen zijn dan aangeduid tussen de sterren zodat het geheel heel erg keurig geordend is
ter illustratie hiervan een foto uit het volkskunde museum dat we vandaag later op de dag bezoeken
Er is ook een vrouwelijke gebedsruimte voor 400 mensen, deze zaal zien we niet.
Rond de moskee zijn er 4 gebouwen die in verband met de moskee staan.
Naast de hoofdingang is er aan elke zijde een minaret, 52m hoog.
De moskee telt 34 koepels, waarvan 1 grote, centrale koepel. Daarnaast zijn er nog halve koepels.
De koepels zijn uit glasvezelbeton gemaakt
foto van een brochure waarop de vele koepels goed te zien zijn
de koepels ‘by night’
De koepels zijn aan de binnenzijde mooi versierd
De muren zijn bekleed met Italiaanse en Indische marmer, de versieringen zijn uit gips vervaardigd.
Er zijn ook 3 hangende bogen, wat ervoor zorgt dat de mensen een open zicht hebben op de imam
De lusters werden persoonlijk door de Sheikha gekozen, niet alleen voor het licht, maar vooral om de moskee binnenin een elegant uiterlijk te geven
Hier en daar is er een tekst in kaligrafie
De mirhab (nis gericht naar Mekka) is in marmer met stalactieten en versierd met goud
In tegenstelling tot wat we in alle andere moskeeën zagen is de preekstoel geen stoel bovenop een trap, maar een vrij laag verhoog.
er staan een aantal houders waarop de koran kan gelegd worden als mensen er in willen lezen
in elke moskee hangt er zo een bord met getallen op. Eerst dachten we dat dit de nummers van gebeden of liederen waren, naar analogie met de nummers in de kerk. Dit zijn echter de uren waarop er vandaag zal opgeroepen worden tot gebed. Die uren hangen immers af van het opkomen en ondergaan van de zon, en dat is verschillend per locatie
Nadien krijgen we wat uitleg over de 5 pijlers van de islam. Ook hier horen we weer (zoals in Iran) dat niets in de koran enige vorm van geweld of oorlog predikt.
Dan geeft de gids nog wat uitleg over de traditionele kledij, die geen verplichting oplegt om ze toe te passen. Wij zijn de enige luisteraars, en passen de hoofddeksels even aan.
vrouwen die dit masker drager doen dat uit traditie. Bij hen is het haar volledig bedekt evenals hun kin en hals. Er is geen enkele verplichting, noch vanuit de overheid, noch vanuit de godsdienst om dit en andere traditionele kledij te dragen
Op het einde krijgen we een foto mee in deze outfit, nadat we thee en dadels hebben geproefd.
De volgende halte is het fort Al Hisn, gebouwd in 1823 voor de koninklijke familie van Sharjah en voor de regering. In het fort is er een museum dat handelt over de geschiedenis van het fort en van de koninklijke familie. In 1969 werd het fort afgebroken. Toen de kroonprins dat nieuws vernam (hij studeerde toen in Cairo), keerde hij direct terug en liet de afbraak direct stoppen. Er bleef toen nog één toren en het ingangsportaal over. De resten bleven staan omgeven door drukke banen. In 1995 besloot de huidige sheikh het fort in zijn volle glorie te herstellen, de werken waren voltooid in 1997. In 2013-2014 was er een nieuwe restauratie nodig
de 2 andere torens zijn herbouwd
de huidige emir van Sharjah Sheikh dr Sultan bin Mohammed Al Qasimi regeert sinds 1972 over het emiraat Sharjah. Hij maakt ook deel uit van de emirs welke de VAE besturen. Deze man is bachelor in de landbouwwetenschappen en dr in de geschiedenis. Hij heeft meer dan 10 eredoctoraten op zijn palmares. Hij schrijft ook boeken en is sterk begaan met zijn volk. Net zoals zijn voorgangers en andere emirs staat ook hij tussen de mensen, mensen kunnen altijd op de koffie komen om iets te zeggen of te vragen ….
Er is een uitleg over dadelsiroop
een ruimte voor de opslag van dadels vertoont op de grond grote groeven
zakken werden gevuld met dadels en dichtgenaaid
de zakken met dadels werden opgestapeld in de ruimte
door de druk van de bovenliggende zakken begint na een tijd de melasse (siroop) door te sijpelen en komt ze terecht in de brede groeven
de dadelsiroop werd opgevangen in een container en kon gebruikt worden als zoetstof
Na de werken werd het fort als museum ingericht en reeds 2 maal gerestaureerd.
het fort in het midden, een klein gebouw tussen alle moderne torens
deze toren was overeind gebleven. Om het fort echter opnieuw te bouwen tussen de reeds aangelegde wegen, heeft men de toren ongeveer 4m moeten verplaatsen
een nog originele deur
in die tijd was het leven in Sharjah rustig en vredig. Maar als er dan toch iemand de wet overtrad dan kwam ie terecht in de gevangenis van het fort, gelegen in de ronde toren. En dat was niet mals: wie een moord gepleegd had werd na maximaal 2 weken gevangenis ter dood veroordeeld, wie voor de tweede maal een diefstal gepleegd had werd de hand afgehakt. Die hand werd dan buiten aan de gevangenis vertoond om andere potentiële dieven af te schrikken
Er is een zaal met heel wat informatie over de Al Qasimi familie, de emirs van Sharjah. De familie verliet rond 1500 Basra in Irak omdat het daar voor hen te onveilig werd. Ze leefden een korte tijd in het gebied dat nu Sharjah is, waarna ze doorreisden naar Perzië. Jaren later kwamen sommige familieleden terug naar het Sharjah gebied, anderen gingen zich vestigen in het gebied van een ander emiraat.
de Qasimi geloven dat ze afstammen van een profeet, vandaar dat de pijl van hun rondzwervingen in Mekka vertrekt
Tot ongeveer 1500 controleerden de Arabieren alle handel in en rond de Golf. Dan kwamen de Portugezen op de proppen, gevolgd door de Engelsen, de Fransen, de Hollanders, elk met hun eigen Oost-Indische Companie. De ene had al wat meer succes dan de andere, elke groep vocht tegen elke groep. De Qasimi, die hun macht (en handel) op zee wilden uitbreiden of handhaven, moesten ook tegen elk van deze volkeren vechten, soms was een ander volk hen tot steun.
de Qasimi waren ook sterk in het opvissen van parels en in de parelhandel. Dit is een kaart waarop al de parelgronden voor 1930 werden aangeduid. Sinds 1930 is het zoeken naar natuurparels in de Golf ten einde omdat er in Japan goedkoper cultuurparels gemaakt worden
Deuren in het fort zijn een zo goed mogelijke kopie van de originele
foto van Al Qasimi sheikhs ut 1951
De Qasimi veroverden ook land, verloren soms land, en hebben nu, naast het gebied rond de Stad Sharjah en meer zuidelijk, ook nog 4 enclaves in het noordoosten van de VAE. Hierdoor hebben zij zowel kust aan de (Perzische) Golf als aan de Indische Oceaan (zee van Oman)
op het einde van ons bezoek krijgen we een Arabische koffie en dadels aangeboden. Arabische koffie is sterke koffie waaraan een smaakje is toegevoegd (kardemon, kaneel, saffraan, …). Het groot wordt in een zeer klein bekertje gegeven, het bekertje is voor een paar mm gevuld, gelukkig …..
de toiletten en lavabo’s zijn op zijn Arabisch, met flesjes parfums ….
Direct ten westen en ten oosten van het fort lag de oude stad Sharjah, niet ver van de haven. De oude stad is in verval geraakt, op verschillende plaatsen was er al nieuwbouw en wegen aangelegd. Wat er nog van overbleef, 35.000 m2 (of beter 3,5 ha) word gereconstrueerd als herinnering aan het verleden. Dit gebied wordt het ‘hart van Sharjah’ (heart of Sharjah) genoemd.
een kleine opgraving in dit gebied
Het project startte in 2010 en zal in 2025 volledig klaar moeten zijn. Natuurlijk is de infrastructuur in de nieuwe gebouwen hedendaags, het uiterlijke echter is zoals het was.
Ook het directe gebied rond het fort, waar nu nog ( 50 oude) appartementsblokken staan zal aangepakt worden. Deze gebouwen zullen met de grond gelijk gemaakt worden.
achter de renovatie staan de oude, af te breken buildings
De eigenaars krijgen een nieuw stuk grond en een vergoeding voor de huidige waarde. Ook dit gebied zal weer het originele uitzicht krijgen. Unesco heeft dit project op haar lijst gezet. Vele oude materialen worden opnieuw gebruikt, maar koraalsteen wordt vervangen door een soortgelijk uitziend product.
Eerst bezoeken we het westelijk deel. Dit gebied grenst aan het kanaal dat de verbinding vormt tussen de Golf en de Al Khaleed lagune
de Khaleed lagune is omcirkeld. Het blokje met een 3 bovenaan is het ‘hart van Sharjah’
aan de overzijde van het kanaal liggen dhau’s te wachten om geladen of ontscheept te worden. Daarachter light de grote haven met een directe verbinding naar de Golf
aan de overzijde van het kanaal ligt het gerechtshof, geopend in 2008, opgebouwd in islamitische stijl. Dit gebouw heeft niets te maken met de oude stad
slechts één schip aan de zijde van de oude stad
Handelaars die in de 19de en eerste helft 20ste eeuw importeerden en exporteerden woonden in de oude wijk, dichtbij de haven zodat ze hun klanten in hun masjil konden ontvangen (masjil = ontvangstsalon in een gebouw net buiten de eigen woning, om de privacy te behouden)
de oude marktplaats is ook al herbouwd. Het is nu een moderne soek waar toeristen in een airco ruimte hun geschenken en souvenirs kunnen kopen. Het is nu vrijdagochtend, de meeste winkeltjes zijn gesloten
een enorm grote hoeveelheid van deze prullaria wordt hier te koop aangeboden
gebouwen hadden vroegen geen of weinig ramen naar buiten. Inkijk in het private leven was ongewenst.
huizen van rijken hadden ramen naar het grote binnenplein
en smalle straatjes waar de zon niet binnen kan, om de hitte buiten te houden
zelfs de oude lantaarns hangen er nog, nu met een lamp
ook de windtorens zijn herbouwd
Oorspronkelijk behoorde dit gebied tot de wijk van het fort, en was het omgeven door een lange muur
ook de lange muur is al herbouwd
In het westen van dit gebied is er een Museum van de Kaligrafie (schoonschrift). Vooral teksten uit de koran worden gebruikt door kunstenaars om hun kaligrafie-kunst te tonen.
benodigdheden voor een kaligraaf zijn ongeveer hetzelfde als een kunstschilder
In de eerste zaal zijn de teksten zwart-wit met af en toe het gebruik van rood.
In de andere zalen is er een tijdelijke tentoonstelling ’Versatile letters’ van Tagalsir Hassan met kleurrijke kunstwerken. We verstaan er niets van, maar dat doet niets ter zake. Waarschijnlijk moeten vele Arabisch-sprekende mensen ook de tekst zoeken in het schilderij
Het museum van de kaligrafie en verschillende andere musea bevinden zich in een gebied dat helemaal gerestaureerd is in de oorspronkelijke stijl.
Hierna volgt het Museum van de Volkskunst (Heritage Museum). Het leven van de mensen in Sharjah was niet verschillend van dat in andere emiraten (en dan in Oman). Om niet in herhaling te vallen, geven we hier enkele andere aspecten, welke we nog niet uitgelegd hebben. Het emiraat Sharjah heeft gebieden welke in de woestijn met oases liggen, gebieden aan zee en gebieden in de bergen.
De bergvolkeren waren geen nomaden. Ze bouwden huizen waar stenen een belangrijk bouwelement waren
De zeevolkeren leefden van de parelvangst tijdens enkel maanden in de zomer
één van de soorten oesters welke parels vormen
Een gewoonte welke we ook in Oman zagen is dat mannen die elkaar vriendschappelijk goede dag wensen, neuzen met elkaar. Leuk om te zien
Een ander gewoonte is bij de geboorte van een kind. Na een week worden de haren afgesneden en gewogen. Dat gewicht wordt onder de vorm van goud aan arme mensen gegeven (één van de pijlers van de islam is liefdadigheid – dit geldt nu enkel voor mensen die geld, goud of juwelen hebben)
Wat verder komen we bij het oudste huis in deze wijk, het Al Nabooda-huis, genoemd naar de eigenaar, gebouwd in 1845 en in 1995 helemaal gerestaureerd op kosten van de overheid.
enkel een deur gaf toegang tot het gebouw, geen ramen richting omgeving
het huis is 1100 m2 groot en gebouwd in 2 verdiepingen rond een binnenkoer
Materialen welke vroeger gebruikt werden, werden opnieuw toegepast: teak hout uit India, koraalsteen, Afrikaans mangrovehout.
teakhouten pilaren, mangrovehouten plafondbekleding ….
koraal voor de muren …. hallo natuur …..
De eigenaar bouwde zijn rijkdom op door de parelhandel. In de Perzische Golf leefden immers 2 soorten pareloesters. Mannen zoals Al Nabooda (1860-1940), bouwden een vloot op om tijdens de zomermaanden parels te laten zoeken en plukken door duikers (maar zonder de huidige duikuitrusting). De man had kantoren in India, Engeland en Frankrijk en natuurlijk ook in Sharjah.
in Sharjah hadden de huizen van de rijken een waterbron, niet van zoet, wel van zout water (Sharjah ligt aan de zee). Dit zoute water werd gebruikt voor de was van de vaat, kledij en mensen. Er was immers heel weinig zoet water, dat enkel voor voeding en drank werd gebruikt
In 1931 werden in Japan cultuurparels gekweekt, veel goedkoper dan deze echte parels. De parelmarkt in de Perzische Golf stortte in.
zeven om de natuurparels per grootte te sorteren
De familie van Al Nabooda bleef nog tot de jaren 1970 in dit huis wonen.
Het nabijgelegen gebouw waar vrienden, familie en zakenlui werden ontvangen is momenteel nog niet vrij gegeven voor toerisme.
En dan het laatste museum in dit gebied is het Al Eslah schoolmuseum. Het was niet onze bedoeling daar langs te gaan, maar een bezoek zit inbegrepen in een museumticket.
De school werd opgericht in 1935 voor jongens. Er waren vier klaslokalen en een leraarszaal.
De inrichting doet me terug denken aan mijn kleuter- en begin lagere schooltijd. Een griffel en lei, een inktpot en lage houten lessenaars.
’s Avonds maken we een wandeling rond de Al Khaleed lagune, goed voor meer dan 7 km. Nu het donker is (18u15) komen de mensen naar buiten: lopers, joggers, groepjes vrouwen met hun kinderen, een tafeltje en elk een vouwstoel, hun potten, borden, … gezinnen die rondwandelen, ….
Langs het water waait er een kleine bries, het is nog steeds warm, maar meer draaglijk.
Net wanneer we bij het waterfront komen begint daar een klank-en lichtspel met fonteinen op de lagune
In Dubai zagen we twee jaar geleden ook een klank- en lichtspel bij de Burj al Khalifa, de hoogste toren. Daar was er zo een massa mensen dat we er een uur voordien moesten zijn, een uur dan ons plekje houden om dan het spektakel te zien. Hier is alles op mensen formaat ….
We komen bij de oude stad. Hier is de centrale souk ook helemaal gerestaureerd en van airco voorzien
de gevel bij daglicht
op de daken staan er windtorens, geïntroduceerd door de Iraniërs welke ooit Dubai hebben gesticht (zie laatste verhaal in 2016)
en bij nacht
binnen de ene juwelier na de andere
met een elektronisch bord waarop de goudprijs op de wereldmarkt continu wordt aangepast
Op vrijdagvoormiddag is er veel gesloten. Maar de markten zijn dan net erg actief, de meeste mensen zijn vrijen doen dan hun inkopen. Souq al Jubail is de helemaal gerestaureerde markt, met airco, waar verse voedingswaren worden verkocht. Buiten het gebouw is er de bloemen- en plantenmarkt
mensen haasten zich naar de markt. Om 12u sluit ze tot 16u. Nu zijn er weinig pratikerende moslims te zien, zij moeten immers om 12u in de moskee zijn voor het vrijdaggebed (dat hier slechts 25’ duurt)
een enorm aanbod aan groenten en fruit
16-25
met kersen uit Zuid-Afrika, 22€ per kg
aan garnalen, afkomstig van de kwekerijen in Oman
en van vis, hier een aanbod van zalm
De verkopers komen bijna allemaal uit Bangladesh. De prijzen zijn overal gelijk, en een eigenaardigheid hier om te betalen. Wanneer de vis is ingepakt, krijg je hem niet mee, maar moet je eerst aan een centrale kassa gaan betalen. Dan krijg je een bewijs en kan je de koopwaar gaan ophalen
we kopen weer een kilo van deze verse garnalen, het zal deze avond smaken
We gaan ook langs in het gebied waar dadels verkocht worden. Hier zijn ze afkomstig van Saudi-Arabië, Jordanië, Koeweit, en hier en daar ook van Dubai …. .Veel geproefd, er is een groot verschil tussen de soorten ….
Vanaf 16u gaan op vrijdagnamiddag de winkels en musea weer open.
We bezoeken het archeologisch museum, een goede aanvulling op ons bezoek van Jebel Buhais en van Mileiha. Maar ook plaatsen welke we nog zullen aandoen, zijn vermeld met enkele mooie collectiestukken.
Foto's van voorwerpen uit beide plaatsen, plak ik hierboven. Andere wetenswaardigheden vermeld ik hier.
Een mooie kaart waarbij Jebel Hajar (het noordwestelijk gebergte) goed te zien is
Vermits Sharjah enclaves bezit aan de oostkust, is er ook info over vondsten op die plekken
Kopertijdperk:
Sommig gesteente in de bergen bevatte koper. In de periode 2600 v.C. had men ontdekt dat het koper kon gesmolten worden, als de temperatuur maar hoog genoeg was. Koperen voorwerpen werden gemaakt door kunstenaars. Deze stukken waren zeer gegeerde handelsobjecten.
Het bronzen tijdperk was ook de periode dat sommige groepen mensen een eerder vaste woonplaats konden aanhouden omdat ze permanent water hadden en dadelpalmen en graangewassen begonnen kweken. Vele groepen echter bleven nomade.
Kunstenaars begonnen ook gebruik te maken van een soort klei om aardewerk te produceren. Soms zijn die voorwerpen versierd met ingewikkelde patronen. Dikwijls waren die voorwerpen ook weer handelswaar. Echter doden kregen vanaf dan ook voorwerpen mee, misschien omdat men dacht dat ze nodig zouden hebben in hun volgend leven?
Steeds meer werden koperen en aarden voorwerpen gebruikt in het dagelijkse leven
links gevonden in Jebel Buhais en dd 3000 tot 2000 v.C. . Rechts gevonden in Mileiha en dd 2300 tot 2100 v.C.
In de bergen vond men zacht gesteente dat kan bewerkt worden. Hieruit werden ook gebruiksvoorwerpen gemaakt, dikwijls mooi versierd. Ze dienden voor eigen gebruik maar werden ook verhandeld. Zacht-steen voorwerpen hier gemaakt werden terug gevonden in Mesopotamië (het huidige Irak) tot de Indus (India)
deze voorwerpen in Zacht-steen dd 2200 tot 2000 v.C.
Doden werden niet alleen met gebruiksvoorwerpen, maar ook met juwelen begraven. Dit wijst op het bestaan van rijke mensen
. Het geheel is in goud uitgevoerd en is een hangertje, dd 2200 tot 2000 v.C.
Tijdens het Ijzertijdperk (1300 tot 300 v.C. werd de kameel gedomesticeerd en werd het systeem van falaj toegepast. In deze periode was het al veel droger op het Arabische schiereiland. Vee kon niet meer gehouden worden. De kameel is het enige dier dat in die omstandigheden als huisdier kan overleven.
De meeste mensen hadden nu een vaste woonplaats en leidden een sedentair bestaan. In de bergen werden stenen huizen gebouwd, maar ook huizen uit biologisch materiaal bleven bestaan (gemaakt van delen van palmbomen)
In deze gebieden bleef het gebruik van ijzer wat achterwege omdat er voldoende koper aanwezig was. Omdat andere volkeren ijzeren wapens gebruikten, werd ook in deze streek uiteindelijk ijzer verwerkt en gebruikt
Daarna volgde de pre-islam periode
deze rode keramiek uit Mileiha dd 150-0 v.C.
Nu was het gebied rond de Golf erg actief in handel met zowel het westen als het oosten (India). Er werd veel geld verdiend, deels had dit te maken met de handel in wierook, welke ook langs Mileiha passeerde
Nu terug naar de hedendaagse tijd
Wanneer het gaat over de drie grootste emiraten en hun hoofdstad, dan is Abu Dhabi het bestuurlijk en administratief centrum, met ambassades, de regering, hoofdkantoren van allerlei binnenlandse en buitenlandse organisaties.
Dubai is het financiële en handelscentrum en Sharjah is het culturele centrum. Sharjah is een aangename stad, veel meer op mensenformaat dan Dubai. Emirati vertellen dat Dubai de stad is met luchtvervuiling, files en verkeersopstoppingen en veel te veel actie.
Naast de zorg om het oude centrum opnieuw en modern in te richten, zijn er ook enkele musea. Deze bevinden zich in het gebied oostelijk van het fort, waar ook al een gedeelte van de gebouwen in zijn oude glorie hersteld is.
Het Sharjah Art Museum bevindt zich in een gebouw dat al in 1997 in de oude stijl opgericht is. Het is een immens museum waarbij een annex te bereiken is via een bruggebouwtje boven de straat.
de lange gevel van het museum
op het dak twee windtorens om koelte te brengen zonder airco. Waarschijnlijk hebben die nu geen nut meer
ook binnen zijn de versieringen zoals het ooit was
In het museum is er een permanente tentoonstelling. Daarnaast is er een afdeling waar kunstwerken, aangekocht door de huidige sheikh en in langdurig bruikleen aan het museum, kunnen bezichtigd worden, en enkele tijdelijke tentoonstellingen.
De eerste tijdelijke tentoonstelling is voor ons nietszeggend.
toch iets om eens uit te proberen met de kleinkinderen. Werk van de Oostenrijker Heimo Zobernig uit 1987
de tweede tijdelijke tentoonstelling zijn werken van het Palestijn koppel. Hij, Ismael Shammout (1930-2006) en zij, Tamam El-Akhal (1935- ). Ze hebben beiden de Nakba in Palestina in 1948 (Arabisch-Israëlische oorlog rond de tijd dat de Britten zich terug trokken uit hun mandaatgebied Palestina, en verder gaand nadat Israël in 1948 zijn onafhankelijkheid heeft uitgeroepen. Meer dan 700.000 Palestijnen zijn dan op de vlucht geslagen) en de Palestijnse revolutie in de jaren 1960 meegemaakt. Sinds het begin van hun kunst- carrière waren zij het ‘artistieke gezicht’ van de Palestijnse Strijd. Het koppel woonde, werkte en trouwde in de jaren 1950 in Beiroet (hoofdstad van Libanon).
Al de werken welke hier tentoon gesteld zijn, zijn in bezit van de familie.
een werk van de vrouw uit 1963, Khan Younis Massacre
een werk van Ismael uit 1964, Early Struggle
werk van Tamam uit 1974, Mothers of Heroes
werk van hem uit 1985, Tamam S.
werk van Tamam uit 2015, They are gone (even vergroten om het werk beter te bekijken)
werk van Ismael uit 2005, Gaza
werk van Tamam uit 2006, The Israeli Wall
werk van haar uit 2016, My orchard in Jaffa (leuk gemaakt)
Nadat de huidige sheikh kennis had gemaakt met het koppel Ismael en Tamam en met hun werk en engagement was hij zo gegrepen door kunst dat hij werk van Arabische kunstenaars is beginnen verzamelen. Dat werk is in bruikleen bij het museum voor lange duur
Enkel van de vele doeken
Bedouin Tent , 1950 van Faiq Hassan uit Irak (1934-1991)
Women Sewing, 1974 van Louay Kayyali uit Syrië (1934-1978)
Sad Tunes, 1977 van Suleiman Mansour uit Palestina (1947- )
Le Gardien de la Vie, 1967 van Hamed Ewais uit Egypte (1919-2011)
(geen titel), 1969 van Hussein Madi uit Libanon (1938- )
Composition, 1969 van Jilali Gharbaoui uit Marokko (1930-1971)
dit werk van Ismael Shammout, Madonna of the Oranges uit 1997, is aangekocht door de Sheikh. De kunstenaar baseerde zich op The Pieta of the Madonna, een Italiaans werk. Hij transformeerde het tot een Palestijnse moeder met haar baby en haar oudere dochter naast haar. Ze staat fier in een sinaasappeltuin, met een witte sjaal rond haar gedrapeerd
De vaste collectie van het museum gaat over de moderne en hedendaagse kunst in de Arabische wereld. Er zijn werken van bekende en onbekende kunstenaars (voor mij zijn ze allemaal onbekend)
Village Houses, 1992 van Ibrahim Ghazala
Family, 2001 van Hassan Meer
A Thousend and One Nights, 1994 van Widad Al Orfali
Een tweede museum, net buiten dit centrale gebied, is het Museum of Islamic Civilization (museum van de islam beschaving). Ook dit gebouw is enorm groot en in islamstijl gebouwd.
de inkom versierd met een gouden koepel
ongeveer 40% van de lange gevel
binnen ongeveer de helft van de lengte
Een vleugel op de gelijkvloerse verdieping is voor de ene helft gewijd aan alles wat met (toegepaste) wetenschap te maken had in de Arabische wereld, de andere helft gaat over de islam, de zeer opvallende bouwwerken, de boekdrukkunst en het geloof. Het andere deel beneden en boven heeft tijdelijke tentoonstellingen. Daar zijn we niet langs gegaan.
een weegschaal-klok die de minuten aanduidt. Het systeem werkt met water en is beschreven in een Arabisch wetenschappelijk boek uit 1121 n.C.
(na goud en wierook is dit) Mirre, ook een gomhars afkomstig uit een boom, beschreven in een Arabisch boek over behandeling van allerlei kwalen
islam architectuur wordt besproken
de centrale hall van het museum
een detail in dit centraal gedeelte
Sharjah heeft ook een erg mooi aquarium waar enkel vissen en koralen te zien zijn welke langs de Golf in het Sharjah gebied voorkomen, én andere welke in de Zee van Oman voorkomen, hier heeft Sharjah ook kust.
Enkele koraalvissen uit de Zee van Oman en vissen uit de Golf
Koralen uit de Zee van Oman
Ook magrovevissen zijn hier vertegenwoordigd
Net naast het aquarium bevindt zich het Maritiem Museum.
Model van (links) het Maritiem Museum en (rechts) het Aquarium
Er zijn enkele modellen van schepen, en ook wat info over de parelvangst.
een typische kleine vissersboot
(nep)parels van verschillende grootte
Er waren vroeger 4 seizoenen om te duiken naar pareloesters. Hierdoor werden ze overbevist en daalde hun aantal sterk
kaart met pareloesterbanken in de Golf. Ze komen niet voor voorbij de Straat van Hormuz (het water bij de hoogste tip van het Arabische schiereiland)
De duikers kregen wat geld vooraf zodat hun gezin kon overleven. Het leven op de boten was hard werken, 12 uur werken per dag. Als ontbijt kregen de duikers wat dadels, ’s middags was er geen maaltijd en ’s avonds kregen ze vis en dadelsiroop. Velen overleefden dit niet.
Het eerste werk van de dag was de oesters welke de vorige dag werden boven gehaald, openen en de (eventuele) parel verwijderen. De parels werden verzameld. Na de periode, of tussenin, werden de parels verkocht. De opbrengst werd dan verdeeld onder de duikers (waarschijnlijk nadat de eigenaar eerst zijn deel had afgeroomd).
De duikers hadden katoenen kledij aan om hen te beschermen tegen de kwallen, maar vele duikers liepen in de loop van de dag wonden op. Met blaadjes van een plant bedekt, moest de wonde dan ’s nachts genezen
zicht vanaf de kade waaraan beide musea liggen
En last but not least, Sharjah heeft ook een waterrijk gebied waar vogels voorkomen, de Wasit Wetlands.
Er zijn vogels die daar op hun trek naar het zuiden en weer naar het noorden neerstrijken, er zijn vogels die hier komen overwinteren, en er zijn vogels die hier permanent verblijven.
Omdat er geen ander waterrijk gebied in de buurt is, blijven de vogels hier ook p het warmste van de dag. Er is schaduw genoeg voorzien, onder de vorm van struikgewas en vooral riet.
Wanneer we er aankomen kunnen we mee met een golfkar om in het gebied rond te rijden voor vogelobservatie. Maar de chauffeur is gebonden aan de klok, er zijn slechts 2 stopplaatsen.
de Indische Kieviet (Vanellus indicus)
de Kleine Groene Bij-eter (Merops Cyanophrys)
we zien nog andere vogels verder weg. In het centrum kunnen we ze dichterbij bewonderen en betere foto’s nemen
Kleine Zilverreiger (Egretta garzetta)
Bij de inrit is er nog een bezoekerscentrum. Vanuit dit bezoekerscentrum kunnen bezoekers ook vogels observeren achter grote glazen ramen. Een deel van de vogels zitten in grote kooien, een deel komt in de vrije natuur voor. Er zijn enkel vogels welke hier van nature uit voorkomen.
Visarend
Casarca (Tadoma ferruginea)
Purperkoet (Porphyrio porphyrio)
Steltkluut (Himantopus himantopus)
Lepelaar (Platalea leucorodia)
Afrikaanse Lepelaar
Waterhoen (Gallinula chloropus)
Westelijke Rifreiger (Egretta gularis)
Kwak (Nycticorax nycticorax)
Roze Pelikaan (Pelecanus onocrotalus)
Grutto (Limosa limosa)
Strandplevier (Charadrius alexandrinus)
Zilverplevier (Pluvialis sqatarola)
links de Kluut (Recurvirostra avosetta)
Arabische Steenpatrijs (Alectoris melanocephala)
Abdim’s Ooievaar (Ciconia abdimii)
Zwarte Ibis (Plegadis falcinellus)
Heremietibis (Geronticus eremita)
Morgen, zondag blijven we nog in het emiraat, maar we verlaten de stad.
