Reisverhaal «Calabria, west-oost-centraal»

Calabria | Italië | 3 Reacties 09 Juni 2016 - Laatste Aanpassing 10 Juni 2016

2.   Calabria, west, centraal en oost

Op iets meer dan 70 km noordelijk van Palmi, ligt Tropea op een schiereiland.

Op de kaart van Calabria is Tropea aangeduid

De snelweg, noch de hoofdweg lopen op het schiereiland. We doen er vanuit Palmi, 1,5u over om in Tropea te komen.

onderweg zien we een dorpje mooi gelegen op een heuvel

Het stadje heeft een historisch centrum, met bij de toegang een toeristische dienst waar we een kaart ophalen.

nog voor we het historische centrum bereiken komen we langs een quasi autovrij pleintje. Italiaanse mannen, vooral oudere mensen (tijdens de week), genieten ervan om op een bank te zitten, of een koffietje te drinken en te babbelen met andere mannen. Vrouwen houden hun babbel meestal al staande op weg van of naar de markt of de winkel

een bizarre reclame voor de gedroogde en erg pikante pepertjes

Het historisch centrum is erg mooi met zijn vele pleinen, huizen en paleizen. Op vele plaatsen groeien er bloeiende planten. De kleuren van de bloemen, de lichtgekleurde gebouwen en de knalblauwe lucht vormen een mooi geheel.

een aantal foto’s van gebouwen, bloemen en pleintjes in het historische en autoluwe centrum

de hoofdbeuk van de kathedraal is romaans, zijbeuken zijn barok

ooit mooi geweest, maar wie zal de restauratie betalen?

we dalen iets meer dan 100 traptreden af. De stad ligt ook op zandsteenrotsen, net zoals de kerk

Op een aantal plaatsen is er een uitzicht op de ongeveer 100m lager gelegen zee, strand, haven en vooral de Chiesa de Santa Maria del Isola, een byzantijnse kerk die schitterend op een rots in zee gelegen is.

Het strand wordt genoemd voor zijn wit zand, maar ook hier zijn er kleine keien, erg moeilijk, bijna onmogelijk, om op te wandelen.

de keien zijn vreselijk heet en glijden zo weg onder je voeten

17km zuidelijk van Tropea ligt de kaap, Capo Vaticano. De kaap is meer dan 100m hoog en vanaf het uitzichtpunt hebben we ook hier een schitterend zicht.

de vuurtoren op Capo Vaticano

uitzicht vanaf de belvedere op het strand onder Capo Vaticano

ook hier is het water van de zee glashelder met een bijna onwerkelijke kleur

de Tyrrheense kust bestaat uit steil gebergte met hier en daar een strand

de eigenlijke kaap is een rots

In het binnenland van de teen van Italië ligt het Aspromonte gebergte, waarbij de toppen tot meer dan 1900m hoog zijn. In dit gebergte is er ook het Aspromonte Nationaal Park.

Kaart van Calabria waarop het Aspromonte gebergte is aangeduid

Er zijn weinig wegen door het gebied en ze gaan met haarspeldbochten op en neer. Er loopt een weg van noord naar zuid.

hier en daar zien we een kudde geiten

een favoriete bezigheid voor Italianen is op zon- en feestdagen een BBQ te organiseren voor familie en vrienden. In de vele bossen zijn er plaatsen ingericht om dat te doen, plaatsen waar vaste gemetste BBQ’s staan, tafels en banken voorzien zijn, soms ook een speeltuin voor de kinderen, altijd een parkeerplaats heel dichtbij, en een grasvlakte waar de mannen na de maaltijd hun middagdutje kunnen doen, terwijl de vrouwen opruimen en zich met de kinderen bezig houden. Denk niet dat de mannen niets doen! Ze steken het vuur aan en roosteren het vlees en de groenten…

Langs de weg zien we een aantal lokale verkopers die hun groenten, hun eigen bereide inmaak, hun eigen gemaakte kaas en vlees, en fruit verkopen. Kwestie om iets te verdienen

het is steeds leuk met de mensen een babbel te houden

Ongeveer centraal daar ligt Gambarie, een wintersportplaatsje. Voor ons is het een beeld van 40 jaar geleden.
Alle gebouwen zijn gesloten. Vele echter zijn volgens ons onderkomen.

zetellift old fashion

we zijn hier op dit moment op 1500m hoogte met zicht op de Straat van Messina en op Sicilië

wat een service! 2 mannen om de mensen te helpen bij het uitstappen

de volgende zetellift is niet in gebruik. Hier kunnen we ons boterhammetje verorberen

De weg naar het gebied telt veel olijfgaarden. De bomen worden echter niet gesnoeid, wat kleine en zwarte olijven oplevert.
In het gebergte zelf zijn er vooral beukenbossen, naast enkele gebieden met andere loofbomen en pijnbossen.

er komen veel valleien in het gebied voor

Waar er minder bos is, en de zon dus kan doordringen, zien we een veelheid van kleuren door de vele bloemen.

schitterend de duizenden en duizenden brem in bloei

de Opuntia’s (in de spreektaal cactussen) staan ook in bloei. Hierna worden de cactusvijgen gevormd

De weg eindigt op de zuidkust van de teen, na een afdaling die tientallen kilometers lang is.

We verplaatsen ons in tegenwijzerzin, richting zuiden en rond de teen richting Ionische kust. Het is vandaag niet superhelder, de Etna zien we eerder als een schim.

Kaart met de plaatsen die we bezoeken tijdens de verplaatsing van de eerste naar de tweede camping

De eerste halte langs de zuidkust van de “teen” is Pentedattilo.
Pentedattilo betekent 5 vingers in het Grieks. Ja, we komen terecht in het gebied van Calabria waar Griekse emigranten sinds de oudheid wonen. Hun nakomelingen spreken nog steeds een taal afgeleid van het Grieks en vermengd met Calabrees dialect.

Het dorpje Pentedattilo ligt aan de voet van een reeks rotsen die er samen uitzien als een hand met vijf vingers. Deze dreigende rotswand zou, volgens één of andere legende, een einde maken aan het menselijke geweld.

het dorpje Pentedattilo aan de voet van de rotsen

In de jaren zestig echter, had de overheid het gevoel dat het dorp onveilig lag, wegens het gevaar voor afbrokkelende en neervallende rotsen. Er werd een eindje verder een nieuw dorp gebouwd, iedereen moest verhuizen. Of er nu rotsen gevallen zijn, dat weten we niet. Het dorp echter is een spookdorp geworden. In de jaren 90 echter ontstond er een groepering van mensen die de vereniging Pro Pentedattilo hebben opgericht. Met gelden van Europa is het dorp deels gerenoveerd. Er zijn nu wat huizen in gebruik waar artisanale producten verkocht worden. Ook de kerk is gerestaureerd.

de huizen zien er homogeen, de meeste echter zijn in vervallen toestand

een groot deel van de omgeving bestaat uit rotsen, soms van zandsteen, soms van conglomeraat, een samenstelling van keien die tijdens geologische processen aan elkaar gekit zijn en zo een gesteente vormen

het kerkje is ook gerestaureerd

de toren

en binnen in

zicht op de omgeving

de omgeving van Pentedattilo

op verschillende plekjes in het dorp groeien en wilde bloemen en planten, weer met kleurrijke bloemen

in het Griekse gedeelte van Calabria wordt er in een agroturismo bedrijf (boerderijtoerisme) een digestief gemaakt een beetje zoals Jägermeister, maar met de echte blaadjes van de gebruikte kruiden (bij Jägermeister zou het een essence zijn die toegevoegd is). Er worden venkel- en laurierblaadjes en de wortel van zoethout

verder wordt er een Modena-azijn (waarvan men ook de balsamico maakt) aangereikt met de oliën van sinaasappel, citroen en bergamot (de olie komt voor in de schil. Als men een citrusvrucht schilt, dan ruikt men de olie en ziet men de kleine oliedruppeltjes uit de schil spatten)

In het gebied van Regio di Calabria en Zuid Calabria is de teelt van bergamot een specialiteit. Bergamot is een citrusvrucht waarvan de etherische oliën uit de schil gebruikt worden als geurstof in parfum, eau-de-parfum, zeep, crèmes, … . De vrucht kan gegeten worden maar bevat weinig sap. Tegenwoordig maakt men artisanaal allerlei producten van bergamot, zoals confituur, geurige zakjes, parfum, allerlei drankjes en zelf, sinds een tiental jaar, een bergamotfruitsap. In Pentedattilo zijn er verscheidene winkeltjes waar deze producten verkocht worden.

een bergamotvrucht

de bergamotplant. Die heeft hetzelfde uitzicht en blaadjes van de planten van sinaasappels en citroenen. Enkel de kleur van de blaadjes van de bergamot is iets bleker

reclame voor bergamotproducten

confituur van de vrucht, met 55% fruit en 45% suiker. De vrucht zou bitter smaken, waarschijnlijk is de confituur wel lekker. We kopen dus een potje

een rasp uit vervlogen tijden, om de schil van de vrucht te raspen

Een volgende stop is Bova. Bova ligt 7km landinwaarts op een rots van 900m hoogte. Het dorpje is mooi gelegen, maar erg steil. Hier komen geen toeristen meer, het ligt te ver overal vandaan.
Bova is het centrum van de Calabrische Griekse gemeenschap. Hier zien we verschillende opschriften zoals straatnamen en namen van bijzondere gebouwen, waarbij eerst de naam in het modern Grieks (in het Griekse schrift), daarna in het Calabrees Grieks (in ons schrift) en daarna in het Italiaans is vermeld.

verwelkoming in het Italiaans en het Calabrees Grieks

het stadswapen met de vermelding van de naam Bova in het Italiaans, het modern Grieks en het Calabrees Grieks

straatnaam in de 3 talen

apotheek, in het Italiaans en in het Grieks

ver op de helling ligt Bova. Hier staan de distels al in bloei, het microklimaat moet hier gunstiger zijn

of een beeld met brem op de voorgrond

We komen in het dorp rond 12u15, de toeristische dienst en de enige winkel en bar zijn nog open. Het plan dat we krijgen is bijna onleesbaar, wat strepen en nummers en dat moet het zijn. Ik vraag de dame van de toeristische dienst waar, op het kaartje, haar kantoor ligt, maar dat weet ze niet!
Gelukkig is het dorp klein genoeg. Er is een kleine wandeling, gesponsord door Europa, waar de geschiedenis van de lokale landbouw wordt weergegeven onder de vorm van graanmolens, olijven- en druivenpersen, persen om bergamotolie uit de schil vrij te maken. De straten, trappen en huizen in dit parcours zijn ook mooi gerestaureerd.

ongelooflijk maar waar. Hier op 900m hoogte staat een goed onderhouden stoomlocomotief. Waarom weten we niet.  Ik lees op internet dat deze loc een hommage is aan alle inwoners die bij de spoorwegen in een loc fabriek hebben gewerkt.  Om het gevaarte naar boven te vervoeren is de weg op een aantal plaatsen breder gemaakt zodat de vrachtwagen met oplegger Bova kon bereiken

uitzicht naar de omgeving vanop het centrale plein

een straatje in het centrum van de stad

op de achtergrond een graanpers, die door dieren werd rondgedraaid

een bergamotpers

Daarna klimmen we het stadje omhoog. Hier staan veel oude huizen die vervallen zijn, sommige steegjes zijn dat ook. Maar op andere plaatsen wonen nog mensen en zijn er enkele mooie huizen. We komen langs enkele kerken, en, naarmate we hoger klimmen, wordt het uitzicht weidser. Uiteindelijk komen we terecht bij de ruïnes van het kasteel. Hier is een mooie belvedere met uitzicht op het Aspromonte gebergte en de Ionische kust.

één van de kerken, gerestaureerd, ook door Europese subsidies

op meerdere plaatsen is het uitzicht mooi

hier en daar een mooi gerestaureerd huis

en waar het geheel wat verwaarloosd wordt komen allerlei “onkruiden” tevoorschijn

zicht van helemaal boven op het Aspromonte gebergte

ruïnes van het kasteel

zicht van boven op het stadje

prachtige bloemen tot boven

we keren terug naar het centrale plein langs een andere weg

Als we verder rijden komen we door vele stadjes waar we een erg groot aantal gebouwen zien, meestal appartementen die ooit gebouwd zijn (ten tijde van de financiële crisis, maar nooit verder afgewerkt. Soms is de onderste verdieping bewoond, een enkele keer is er ergens een appartement bewoond. Het zich op deze honderden gebouwen is triest.

We kiezen voor een camping en Rochella Ionica. Als we aankomen en vragen om onze tent te plaatsen, lijkt de gerant even na te denken. Hij vertelt ons dat we hier helemaal alleen zijn, de eerste kampeerders dit jaar. Na even geeft hij ons een plaats, tussen 2 bungalows en hij kuist één ervan zodat we het toilet en de douche kunnen gebruiken. We krijgen de sleutel van de camping, waardoor we, tijdens zijn afwezigheid, naar buiten kunnen en de camping weer kunnen sluiten.  We vragen steeds naar de prijs, maar we moeten ons geen zorgen maken 'domani of morgen".  Op het moment dat we vertrekken krijgen we een gepeperde rekening ...

hier hebben we de hele camping voor ons alleen. Het toeristische seizoen is hier heel erg kort, van half juli tot half augustus!

In de buurt zijn er 3 plaatsen een bezoek waard.

Kaart waarop de plaatsen welke we bezoeken, zijn aangeduid

De antieke stad Locri behoorde tot Magna Grecia, Groot Griekenland. De stad is dus gesticht door de Grieken. Het was één van de grote handelssteden, met een haven. De oppervlakte van het opgegraven gebied is erg groot. Er zijn resten van een forum, tempels, begraafplaatsen, woonhuizen,… .

het enige wat in de opgravingen de moeite is, is een stuk zuil. Dit staat dan ook op elke documentatie, elke reclame, elke folder

deze zuil maakte deel uit van een tempel voor een Griekse godheid. Oorspronkelijk waren er 48 zuilen

Wat er is overgebleven aan bouwwerken is minimaal, in de graven echter heeft men heel wat gevonden. De mooiste stukken zijn tentoon gesteld in het archeologisch museum van Reggie di Calabria, een aantal zitten ook in buitenlandse musea. Ter plaatse is er ook een museum, met vooral brokstukken, die dateren tussen de 8^ste eeuw vC en de 2^de eeuw vC.

wat verder liggen resten van een grote villa, met nog een klein stukje vloermozaïek

in het ganse gebied staan er olijfbommen, groeien er wilde bloemen

en leven er massa’s kleurrijke hagedissen

de basis van een pottenbakkersoven

in het bijhorende museum is er een model gebouwd van deze oven

een heel klein deeltje van de resten van woonhuizen. Een belangrijk deel van de voormalige stad is opgegraven, meer dan een meter onder het huidige maaiveld

enkele beelden uit het museum

een spiegel met handvat

een voorbeeld van de grondlagen waarin men stukjes aardenwerk heeft gevonden, elke laag is een eeuw verder

Meer in het binnenland, op 7km van de kust en op 400m hoogte, ligt Gerace, afgeleid van Hierax, het Griekse woord voor sperwer.

Gerace ligt op een rots

een deel van de hoogte van die rots. Om een baan te bouwen naar het dorp heeft men gebruik gemaakt van bruggen zodat de ganse weg naar boven zweeft boven het niets

zicht op de omgeving. De grijze lijn is de bodem van een rivier, die bestaat uit massa’s keien die tijdens de stortvloed mee naar beneden gesleept worden. Voor het grootste deel van het jaar draagt de rivier geen water

Ook dit stadje is door de Grieken gebouwd, daarna is het onder Byzantijnse invloed gekomen, vervolgens deze van de Noormannen en nog vele andere overheersers. Het stadje zelf is middeleeuws met mooie gebouwen en vervallen krotten. Er zijn nog resten van een oude burcht, waar verschillende volkeren steeds weer wat hebben toegevoegd. Door de aardbeving in de 18^de eeuw is het grootste deel uiteindelijk verwoest. De burcht werd op een natuurlijke alleenstaande rots gebouwd en was enkel te bereiken via een brug. Nu is dit kasteel niet meer bereikbaar.

de hoogte van de rots, waarop de burcht gebouwd is, weergeven kan helaas niet. De wand is zo steil en er is geen uitzichtpunt op die steilte

In het stadje ligt een mooie kathedraal, groot van oppervlakte en met een crypte. Op deze plaats hebben vorige tempels gestaan, de kathedraal zelf was eerst Griek-orthodox met een Byzantijnse bouwstijl, gebouwd in het begin van de elfde eeuw en ingewijd door een patriarch. In 1054 was er een scheiding tussen de orthodoxe en de roomse kerk. Daarom in in de dertiende eeuw de kerk opnieuw gewijd, nu door een rooms-katholieke bisschop. Wereldse of kerkelijke macht, ieder moet zijn eigen stempel drukken om zijn macht te tonen. De Byzantijnse stijl is gemengd met de romaanse stijl.

de voorgevel van de kathedraal waarbij de deur toegang geeft tot de krypte

een altaar in de krypte. Er zijn ook verscheidene deuren allemaal in smeedwerk

de lange beuk in de krypte, die trouwens voor het grootste deel uitgehouwen is in de rots waarop de kerk gebouwd is

de eigenlijke kerk meet 75m x 26m en is dus erg groot. De foto stelt de lengte voor (voor het grootste deel), maar niet de volle breedte. Er zijn nog enkele beuken

de beuken zijn van elkaar gescheiden door 20 zuilen, afkomstig van het oude Locri

het altaar zelf bestaat uit veelkleurige marmer, is uit de 18^de eeuw en in barokke stijl

op een muur, bovenaan is er nog een Byzantijnse muurschildering

Gerace is aangenaam om rond te wandelen, er zijn enkele toeristen. Het stadje echter is helemaal niet overspoeld met souvenirwinkeltjes zoals Tropea of Scilla.

een toegangspoort naast de kathedraal

een specialiteit hier is bergamot-ijs

heel erg lekker en helemaal niet duur

de huizen hebben erg dikke muren

in deze stad, net zoals in vele Italiaanse steden, komen veel kerken en kerkjes voor, deze is gebouwd in 1252

het altaar is uit de 17^de eeuw en gemaakt uit veelkleurige marmer. Dit werd gemaakt door een basis blok marmer, die het bouwelement vormt, uit te snijden en in de uitsparingen werden dan stukjes marmer in een andere kleur en precies gesneden, ingevoegd

alles is handwerk uit een tijd dat er nog geen machines bestonden

in dit voorouderlijk graf, ligt ook de grootvader van Paola begraven (voor zover we de uitleg van een oude man mogen geloven)

dit kerkje is midden elfde eeuw gebouwd

een straatje in Gerace

dikwijls zien we bougainvillea’s in volle bloei

en hier is een citroenboom

de mooiste van de 2 overgebleven stadspoorten

er is een lang uitzichtbalkon. Hier zien we het lager gelegen stadsdeel en op de achtergrond olijfgaarden

bebloemde toegang tot de belvedere

Het laatste stadje, Silo, ligt ongeveer 14 km landinwaarts. Het stadje zelf is niets bijzonders, maar helemaal bovenaan ligt een erg mooi Byzantijns kerkje uit de tiende eeuw. Het is erg klein, binnen zijn er nog resten van muurschilderingen en het plafond bestaat uit tongewelfjes en koepels. Dit wordt gesteund door 4 zuilen.
Het mooiste echter is de buitenzijde en vooral dan het dak met zijn 5 koepeltjes, waarvan de middelste de grootste is.

voorgevel van het kerkje, La Cattolica

rest van een fresco

beschilderd tongewelfje en koepel

plafondstructuur

nog een laatste foto van het kerkje wanneer we weer afdalen naar het stadje

Donderdag vertrekken we weer met ons hebben en houden, net zoals een slak, huis mee, alleen gaan wij wat sneller vooruit.

kaart waarop Crotone is aangeduid

We houden onderweg halt in Crotone, een havenstad met een historisch centrum.

een willekeurig huis in Crotone

in de absoluut niet mooie, kathedraal wordt er vandaag getrouwd. En nog zoals in de lang verleden tijd (in België) zit het koppel hier eenzaam helemaal vooraan de kerk. Zelfs de voorlezer staat achter hun rug. In Italië zien we trouwens meermaals mannen en nonnen in clergy

een koffietje drinken aan de toog, hoort er ook bij. Voor de prijs van 1€ (hier in Calabrië aan de toog) krijgt men naast de koffie ook een cornetto (een koffiekoek van een iets kleiner formaat)

net binnen de muren van de oude stad is er dagelijks een markt met groenten, fruit, vis, kaas en andere lokale producten. Om 13u echter sluit overal in het zuiden alles, behalve een zeldzaam restaurant of bar (hoe groter de stad, hoe meer bars er open blijven)

De stad is in 710 vC gesticht door de Achaeërs (oudste Grieken, soms ook als Myceners aangeduid, Indo-Germaanse volsstam). Kroton was de Griekse naam voor de nederzetting, die tijdens de Magna Grecia een sterke stad werd. Ze verloor echter een strijd tegen Locri, maar won een strijd tegen Sibari, een meer noordelijk gelegen Griekse stad-oorlogen zijn er altijd geweest en blijven bestaan, het mensdom leert niet uit de fouten van het verleden!
Kroton was tijdens de Griekse tijd beroemd voor zijn rijkdom, zijn beeldschone vrouwen en zijn sterke atleten. Pythagoras, de beroemde wiskundige, stichtte hier in 532 vC een religieuze gemeenschap, die zich bezighield met wiskunde. Na een tijd kregen de Pythagoreeërs te veel macht en werden ze verjaagd uit Kroton.

er is een straat en een plein die vernoemd worden naar Pytagora (in het Italiaans), en er is een monument opgericht aan een zijde van het plein

modern monument van Pythagoras

bovenaan het monument wordt de stelling van Pythagoras zonder woorden voorgesteld (tel het aantal hokjes boven de schuine zijde, en de som van de hokjes boven de 2 rechthoekszijden)

aan 3 zijden is zijn profiel in een marmeren plaat uitgesneden, waarbij beide delen los van elkaar zijn opgesteld. Het monument wordt in de stad met gemengde gevoelens onthaald, zo vernemen we bij een babbel met enkele mensen bij de Bancomat

zijn beeltenis wordt ook in het archeologisch museum voorgesteld. Hij was een beroemde inwoner van Kroton

Iets zuidelijker aan de kust was ook Griekse bewoning. Bij een opgraving daar is er een schat gevonden, de schat van Hera daterend 6^de eeuw v.C. Samen met allerlei vondsten in de ondergrond van Crotone, worden die tentoongesteld in het Archeologisch museum van de stad.

een schedel uit het recente neoliticum (3500 tot 3000 v.C.) uit een naburige provincie

masker waarbij de tong wordt uitgestoken uit de zesde eeuw v.C. de tijd van Pythagoras

Egyptische stele uit de zesde eeuw v.C. gevonden in Crotone

op een andere plek in Crootone is een begraafplaats uit de Griekse tijd opgegraven. Een voorbeeld van een graf

een bronzen rolstoel uit de 6^de eeuw v.C.

de gouden diadeem is een meesterstuk uit de schat van Hera

één van de 3 bronzen beeldjes uit dezelfde schat van Hera, de zittende sfinx, iets meer dan 7cm hoog, uit 540 v.C.

het tweede bronzen beeldje, de gevleugelde gorgon, bijna 8 cm hoog en van dezelfde ouderdom

het derde beeldje, de sirene uit het midden van de zesde eeuw v.C.

dit bronzen paardje uit het midden van de 7^de eeuw v.C. hoort niet tot de schat van Hera. Het is een eindje verder gevonden en het oudste bronzen paardje gevonden in Calabria

een gouden oorring met een duif in ivoor en een amber steen uit de 3^de tot 2^de eeuw v.C.

Naast het museum ligt het Aragonees slot uit de 12-14^e eeuw n.C.

Hierna trekken we het binnenland van Calabria in.