Reisverhaal «een grote boog rond Teheran richting woestijn»

Iran, misschien wel de oudste beschaving, het land tussen oost en west | Iran | 4 Reacties 09 November 2016 - Laatste Aanpassing 12 November 2016

7. Hamadan en Kermanshah provincies

De rit van Qazvin naar Hamadan gaat voor het grootste gedeelte langs velden waar graan gekweekt wordt, vooral tarwe. We hebben al enorme oppervlakten aan graanvelden gezien, in een land waar veel brood gegeten wordt, is zo een enorme hoeveelheid wel nodig. Een brood, groot en vlak, kost 10.000 rial = 0,3€, genoeg voor een ontbijt en een middagmaal voor ons beiden.

kaart waar de het gebied aangeduid is welke wij bezoeken

De regio van Hamadan was 2500 jaar geleden het centrale gebied van de Meden. Zij waren heerser over een gebied dat zowat de huidige staat Iran omvat. 5000 jaar geleden waren hier al nederzettingen voor handel met Mesopotamië.
De Meden waren al dan niet het Arische volk dat in de 9^de eeuw v.C. in noordwest Iran binnenwandelde. Zeker is dat de Meden vermeld werden in Assyrische geschiedschrijvingen sinds het midden van de 9^de eeuw v.C. Hun eerste koning Deokes stichtte rond 700 v.C. Ecbatana, het huidige Hamedan. Hij verenigde de lokale stammen.
Bij opgravingen in de buurt van Hamedan heeft men ontdekt dat de Meden de eerste aanhangers waren van Zaratustra (of Zoroaster met de god Mazda). Meden en Persen zijn rond de tijd van 600 v.C. samengesmolten omdat zij in feite hetzelfde volk waren.

Het was de Griekse historicus Herosotus die in de 5^de eeuw v.C. schreef “de eerste koning van de Meden gaf opdracht om voor hem een enorm paleis te bouwen met 7 omwallingen er rond”. Zeven ommuringen was een teken van de hoogste maatschappelijke klasse, de kleuren welke gebruikt werden waren wit, zwart, purper, hemelsblauw en oranje. De twee binnenste muren waren bedekt met zilver en goud. Deze omwallingen waren er om de heerser te beschermen en te pamperen. De gewone mensen moesten hun huizen buiten de muren bouwen.

Hamadan is de hoofdstad van de gelijknamige provincie en ligt op 1820m hoogte, koud in de winter en niet overdreven warm tijdens de zomer. De stad werd in de 7^de eeuw v.C. gesticht door de Meden. Sinds deze tijd werd de stad continu bewoond, een hele geschiedenis om te lezen!

In Hamadan en de omgeving is heel wat te bezoeken.

Tussen 1931 en 1934 liet het stadsbestuur van Hamedan een Duitse architect het centrum van de stad plannen. Centraal bevindt zich de Imam Khomeiniplaats. Van hieruit vertrekken 6 wegen, mooi verdeeld. Na ongeveer 750m is er een ringlaan die als centrum het centrale plein heeft.
De gebouwen rond het centrale plein vormen een mooi geheel, dat voor het grootste gedeelte bewaard is gebleven.

op deze foto sta ik zowat in het centrum van de stad

tussen 2 wegen welke van het centrale plein vertrekken staat een gebouw zoals op de foto. Beneden zijn er winkels, boven kantoorgebouwen

Aan de hoeken is er telkens een torentje et een zinken koepel

De nederzettingsheuvel Hegmataneh en zijn museum nemen een oppervlakte van 850x450m in. Hier heeft men enkele resten van de Parthen (247 v.C. tot 224 n.C. ) opgegraven. Hier hebben verschillende groepen archeologen tijdens de tweede helft van de 20^ste eeuw opgravingen gedaan om de stad van de Meden te vinden. Ze hebben wel delen van 2 omwallingen gevonden, maar nog geen bewijs dat de Meden hier hebben gewoond.
Het gebied waar men nog steeds aan het graven is, is 40ha groot, tijdens de tijd van de sjah zijn er woonhuizen opgekocht en vernietigd in dit gebied om de archeologen toe te laten (hopelijk) de Medenstad te vinden.

We bezoeken eerst het museum, omdat het begint te regenen. Na het museum kunnen we weer buiten lopen

zilveren schaal uit de tijd van de Achemeniden (559-330 v.C.)

bronzen paardenbit uit ongeveer 1000 v.C.

bronzen emmertje van ongeveer 1000 v.C.

recipiënt van ongeveer 1000 v.C. gevonden ten noorden van Hamedan

een kopie van een klein gedeelte van 2 stenen, gevonden ten zuiden van Hamedan, in spijkerschrift uit de Achamenidentijd (559-330 v.C.)

parfumflesjes gevonden in Hamedan (12-13^de eeuw)

recipiënt uit de tijd van de Parten (247 v.C. – 224 n.C.)

kruik uit de tijd van de Sassaniden (892-999) hier gevonden

raam uit de tijd van de Kadjaren, aan het museum als gift gegeven

een jong koppel met hun kindje en hun vriend spreken ons aan. We houden een lange babbel

hun baby van 5 maanden met grote donkere kijkers. Dit kindje ligt in een wagentje, meestal echter zien we moeders of vaders met hun kindje op de arm lopen

achthoekige tegel uit de dertiende eeuw

geëmailleerde karaf uit de tijd van de Seldsjuken (11^de-12^de eeuw), hier gevonden

mooi versierde kom 9^de eeuw n.C.

buiten het museum liggen een aantal stenen. Nergens staat er vermeld in welke tijd ze gedateerd moeten worden

op de site heeft men twee Armeens christelijke kerkjes laten staan. Ook hier vinden restauraties plaats. Dit kerkje is open

binnenin het kerkje

Er zijn een viertal plaatsen waar opgegraven en uitgegraven muren te zien zijn. De mooiste zit onder een enorm dak

Het Mausoleum van Esther en Mordechai zou, volgens de oeroude joodse overleveringen, de begraafplaats zijn van de bijbelse Esther en haar oom Mordechai. Ester zou met een achamenidische koning gehuwd zijn (700-600 v.C.), ze heeft de joodse gemeenschap van een pogrom kunnen vrijwaren.
Het mausoleum wordt door joden erg vereerd, het huidige gebouw dateert van de 13^de eeuw. Men vermoed dat hier de joodse echtgenote van een Sassanidische koning begraven ligt.
De toegang is via een erg klein deurtje, dat nu op slot is.
Van wie de botten in beide sarcofagen eigenlijk zijn, weet men niet.

mausoleum van Esther en Mordechal

Het Alavian Mausoleum is uit de periode einde 12^de-begin 14^de eeuw voor de bijzetting van de Alavia familie. Het gebouw is schitterend versierd. Een tombe bevindt zich in de crypte.
Het is modern, gebouwd in de jaren 1970. Het is de begraafplaats van de mysticus en Sufi dichter Baba Taher die in 1019 stierf.

Alavian mausoleum op afstand

de toegang

detail

een band met woorden in het Kuci

hier zijn de bloemenafbeeldingen nog goed bewaard

In 1037 stierf de arts, filosoof en wiskundige Abu Ali Sina in Hamadan. Ter nagedachtenis van deze man is het Avicenna mausoleum opgericht. Het mausoleum werd in de jaren 1940 gebouwd.

een modern mausoleum

Onderweg komen we langs de Imamzadeh Abdollah, even een foto nemen

70km ten noorden van Hamadan is de Ali-Sadr grot. De grot is doorspekt van waterlopen, een bezoek gebeurt dus over het water met bootjes. Er zijn ook een aantal meertjes en enkele grote zalen, waarvan de grootste 100mx75m is en 20m hoog. Verder zijn er druipsteenformaties. Tijdens de weekends is de grot een favoriete bezoekersplaats voor vele Irani.
Dus gaan wij zaterdag, de eerste werkdag. Het complex is voorzien op een grote toeloop van mensen, er staan dranghekken, sterk genoeg om runderen tegen te houden.
Nu zijn wij met 10 mensen + een gids welke wat Engels spreekt.

deel van de verplaatsingen gebeuren per bootje. Een pedalo, voortbewogen door 2 toeristen, trekt de drie bootjes die met een touw verbonden zijn

mooie plaatsen worden verlicht

Naar men vermoedt was de toegang tot de grot al bekend in de Achemenidentijd (559-330 v.C.). Nadien geraakte de grot in de vergetelheid, ze werd wel gebruikt als waterreservoir. Pas in de jaren 1960 is ze opnieuw ontdekt door dorpelingen uit het Ali Sadr dorp, vandaar de naam van de grot.
In het begin van deze eeuw werd de grot onderzocht door Duitse en Engelse speleologen. Ondertussen was er al meer dan 25 jaar bezoeken voorzien voor toeristen. Zij en hun collega’s hebben al meer dan 11km grot uitgekamd, men vermoedt dat ze nog langer is.
Het water in de grot komt er door insijpelen van regenwater. Daardoor is het waterpeil nu op zijn laagst, in het voorjaar is het hoger.

foto’s van enkele van de vele mooie plekken

de weerspiegeling in het water

900 jaar geleden stond het waterpeil meer dan 4m hoger dan nu. Dit zorgt voor een speciaal soort druipsteen.

de hoogte van het waterpeil toen is duidelijk te zien onderaan op de fot met de bijna zwarte kleur. Daarboven was de onderzijde van de druipsteenformatie, net boven het toenmalige waterpeil

een detailfoto van de onderzijde van de druipsteenformaties 900 jaar geleden. Nu is er een aangroei van iets minder dan 1cm (de formaties groeien 1mm per eeuw!)

5 miljoen jaar geleden heeft er een zware aardbeving plaats gevonden. Daardoor is er toen een gedeelte ingestort. Op en in het water ligt daar een grote puinhoop. Hier wandelen we over een afstand van bijna 2km. Sindsdien zijn er nog vele aardbevingen geweest, de grot heeft daar niets van gemerkt, het is een zeer stabiele plaats.

Daarna gaat de tocht verder per bootje tot aan de in- en uitgang.

De afstand tussen Hamedan en Kermanshah bedraagt 175km. Kermanshah ligt op 300km rijden van de Iraakse grens. Dichter bij die grens komen we niet.
Ook hier zien we voor het grootste deel tarwevelden, dichter bij Kermanshah wordt suikerbiet geteeld. Nog zo een product dat in zeer grote hoeveelheden verbruikt wordt. Alles wordt hier gezoet, er zijn veel meer zoet-bakkers dan bakkers welke brood bakken. De koeken en de taarten, groot en klein, gaan gemakkelijk over de toonbank. Kleine taartjes kosten hier 100.000 rial (iets minder dan 3€) per kg!

mensen rapen handmatig de bieten op het veld. Bij dit ene veld zien we verschillende ooievaars staan. Welk voedsel zouden zij hier vinden?

Westelijk van Hamedan bevindt zich de provincie Kermanshah. Ze grenst aan Irak, het grensgebied is af te raden voor bezoekers. Dicht bij de provincie Hamadan echter zijn toch enkele plaatsen die ons aantrekken.
Taq-e Bostan ligt het verste weg. De Sassaniden legden hier een complex aan dat bestond uit grotten en reliëfs die zich bij een bronmeer bevinden.

grootste grot

Het belangrijkste reliëf is een levensgrote afbeelding van de Sassanide koning Khosrow II (590-628 n.C.) in volle uitrusting gezeten op zijn paard Shabdiz.

Andere afbeeldingen:

de kroning van koning Khosrow II met links d goding Anahita en rechts de god Ahuramazda (de god Zoroaster)

 links (gedeeltelijk) en rechts een engel

dit reliëf bevindt zich op de zijwand van de voornaamste grot en stelt een jacht op everzwijnen voor waarbij de mannen welke het wild moeten opjagen, zitten op olifanten

rechts van de twee grotten is er een reliëf direct op de rotswand gemaakt. Het stelt de kroning voor van koning Ardeshirs II (379-383), te herkennen aan zijn haardot helemaal bovenaan op zijn hoofd. Rechts geeft de god Ahuramazda hem de ring welke de koningsmacht symboliseert,
onder de voeten van de koning ligt de Romeinse keizer Julianus II, overwonnen tijdens een oorlog

In de buurt van Taq-e Bostan werd in een andere grot stenen werktuigen uit de tijd van de Neanderthaler aangetroffen. Ze zijn ongeveer 40.000 jaar oud.

Bisotun ligt op een hoogte van 1300m. Kort voor men de plaats bereikt zijn er nog resten te zien van de oude Sassaniden weg en een brug uit de 17^de eeuw.

zicht op de omgeving, de hoogvlakte

Hier langs de voet van de steile rotswand, die tot 2600m hoogte reikt, liep de oude karavaanweg.
De plaats werd in het oude Perzië Bagastana genoemd, wat betekent “oord van de goden”. Ook hier is een bronmeer.

een deeltje van de indrukwekkende rotsen waarlangs de karavanen voorbijtrokken. Aan de andere zijde van hun weg was (en is) een grote hoogvlakte

het bronmeer. Wanneer we de grote hoeveelheid water zien dat uit het meer overloopt, weten we hoeveel water de bron levert

Tussen 1963 en 1967 werden de rotsen en hun reliëfs onderzocht door een groep Duitse archeologen. Sinds 2006 zijn de rotsen en de omgeving ingeschreven in de Unesco Werelderfgoedlijst.

Het eerste reliëf is uit de tijd van de Parten (247 v.C. – 224 n.C.). hier wordt hun koning Mithridates II voorgesteld (123 v.C.- 88 v.C.). De steen waarop het reliëf te zien is, ligt een eind boven de weg. Eerst mogen we niet naar boven klimmen, later stappen we toch omhoog, maar het reliëf zit nu al gedeeltelijk in de schaduw. De hoogte is ongeveer 2,5m

Iets verder en dichter bij de weg is het Heraclesreliëf. Heracles ligt op een leeuwenvel, hij heeft een beker in zijn hand. Het werk is 147cm lang en is vervaardigd in 148 v.C., dus ook in de tijd van de Parten.
Het reliëf ligt ongeveer 5m boven de weg. We bekijken het vanaf de weg, dichter komen is niet mogelijk.

Het belangrijkste reliëf is het Darius-reliëf dat in 520 v.C. (!) hier is aangebracht. Er staat ook in tekst in Perzisch spijkerschrift. Dit spijkerschrift is verschillend van het Elamisch en het Babylonisch spijkerschrift. Het Perzische spijkerschrift werd door Darius I zelf ontwikkeld.
Het reliëf bevindt zich op 70-80m boven de weg, de weg er naartoe is helemaal versperd. Gelukkig heb ik mijn telelens mee.

dit reliëf stelt de overwinning voor van koning Darius over opstandige regenten. Koning Darius is de grootste op het reliëf, achter hem staan 2 lijfwachten. Voor hem staan 9 gevangenen, die onderling aan elkaar vastgemaakt zijn door een touw, de laatste gevangene draagt een pinnemuts. Rondom staan er teksten in de 3 spijkerschriften, links Nieuw-Babylonisch, rechts Nieuw-Elamisch en onderaan Oud-Perzisch, de taal welke Darius had laten ontwikkelen en die bestaat uit letters

koning Darius, de bekendste Achameniden koning (rond 500 v.C.)

In de teksten welke op het reliëf geschreven zijn gaan over het leven van Darius I, over de toenmalige gebieden welke tot het Perzische Rijk hoorden (gaande van Egypte tot het huidige Pakistan). Verder gaat het ook over zijn oorlogen.
Tijdens de 19^de eeuw hebben geleerden uit Engeland en Duitsland het Perzische spijkerschrift ontrafeld.

Langs de karavaanweg bevinden zich resten van 2 karavanserai’s, de ene uit de 13^de of 14^de eeuw, de andere uit 1681. Deze laatste werd enkele jaren geleden gerenoveerd en is nu in gebruik als hotel.
Karavanen en karavanserai’s hebben me al van jongs af aangesproken; lange kameeltochten door verschillende landen en gebieden, overnachten in tenten of in karavanserai’s waar mens en dier veilig zijn, ….

deze ruïne wordt door sommige archeologen gezien als een onvoltooid paleis, door anderen als een onvoltooid paleis dat nadien omgebouwd is tot karavanserai

de heropgebouwde en gerestaureerde karavanserai (helaas met auto’s voor de deur)

de binnentuin met op de achtergrond de Bisotun-rotsen

De route welke door de karavanen gevolgd werd, was gesitueerd tussen de rotsen en de karavanserai’s

intermezzo

Het spijkerschrift werd rond ongeveer 3300 v.C. uitgevonden door de Sumeriërs, voor zover men nu weet zijn de Sumeriërs het oudste volk met een volledig georganiseerde structuur van steden, landbouw, goden, … . Ze leefden op de plaats dat nu het zuiden van Irak is. Zij dreven handel en ze hadden nood om zaken te “noteren”. Dat gebeurde op kleitabletten, waar ze een soort stift, gemaakt van riet, die in de klei werd gedrukt, de vorm van een spijker. In de oudste vorm, vanaf ongeveer 8000 v.C. werden eenvoudige figuren getekend, later werd dit meer gestileerd. Ze moesten niet alleen woorden weergeven, ook getallen waren noodzakelijk. Rond 1950 v.C. verdween het Sumerische volk, waarschijnlijk doordat hun bodem té zout werd zodat landbouw niet meer mogelijk was.
Het spijkerschrift was het eerste geschrift ter wereld, dat van rechts naar links geschreven werd.
De tekens en de betekenis verschilde echter van stad tot stad, van streek tot streek. Dit evolueerde tot 2 spijkerschriften, het noordelijke, of het Assyrische, en het zuidelijke, of het Babylonische.
Het vermelden waard is dat de Sumeriërs geen 10-delig rekensysteem gebruikten, maar een 60-delig.
Resten daarvan op dit moment is de tijdsindeling (1uur is 60 minuten) en de manier om hoeken uit te drukken (een volledige cirkel is 6x60°, 1 graad is 60 minuten, 1 minuut is 60 seconden).

8. richting woestijn, Qom

Iran is een reusachtig land, toch bezoeken we enkel het westelijk deel, niet omdat we geen tijd hebben, wel omdat het oostelijk deel voor ons of niet toegankelijk is (woestijn -rood op de kaart), of afgeraden wordt om veiligheidsredenen (grenzen met Afghanistan en Pakistan, drugsroutes – paars op de kaart)(grenzen met Irak in het groen)

Kaart waar de ontoegankelijke woestijngebieden in rood zijn aangeduid, de onveilige gebieden in het paars en in het groen

We hebben een grote boog gemaakt om Teheran van Qazvin over Hamadan en nu tot Qom, ten zuiden van Teheran.

kaart waar Qom is aangeduid, gelegen ten zuiden van Teheran, op 135 km verwijderd

Qom ligt op een hoogte van 930m aan de westzijde van de Dasht-e Kavir of Grote Zoutwoestijn. Het is hier veel warmer dan we de laatste weken (na Tehran) gewoon geweest zijn.

Qom is de op een na belangrijkste plaats voor de sjiieten. Hier bevindt zich de grafmoskee van Fatima Masumeh, de zuster van Imam Reza. Zij stierf in Qom in 817 terwijl ze op reis was. Zij gold als zeer religieus en hoog opgeleid. Toen ze stierf was ze slechts 28 jaar. Omdat ze lid was van de profetenfamilie werd voor haar een speciaal graf vervaardigd dat nadien steeds meer uitgebreid werd.
De imam zelf ligt begraven in Masshad, in het verre noordoosten van Iran. Hij stierf daar in 818 n.C. . De broer van Imam Reza is 835 in Shiraz gestorven en begraven. Daardoor is Shiraz de derde belangrijkste bedevaartplaats voor de sjiieten.

In Qom zijn meer dan 50 theologische hogescholen en seminaries met in totaal meer dan 100.000 studenten, waaronder 30.000 studentinnen. In één van de hogescholen zitten 12.000 vrouwelijke studenten. De studentinnen kunnen dezelfde graden halen dan hun mannelijke collega’s, dezelfde functies uitoefenen, ze kunnen echter geen geestelijke leider worden (in de katholieke kerk zijn vouwen uitgesloten in de ganse kerkstructuur, tenzij aan de basis!)
Een kwart van dit aantal zijn buitenlanders, afkomstig van 90 verschillende landen.

We bezoeken dus eerst het Heiligdom van Fatimeh Masumeh. Wat opvalt zijn de verschillende koepels, een mogelijkheid om ons te oriënteren. De gouden koepel bevindt zich boven het graf van Fatimeh Masumeh.
Om het heiligdom te bezoeken moeten we ons aanmelden bij de dienst Internationale relaties. Voor we in het gebied van het heiligdom binnen gaan moet ik een chador aantrekken.

de chadors welke hier ter beschikking zijn voor toeristen zijn niet in het zwart, ze hebben mouwen.

chador gesloten houden, boek vasthouden en fototoestel richten, vele handelingen gelijktijdig …

Een geestelijke met zwarte tulband, een afstammeling van Mohammed dus, van de dienst internationale relaties, begeleidt ons in een wandeling oven het domein. We gaan nergens binnen (dat is hier voorbehouden voor de moslims), de man spreekt vloeiend Engels, hij is universeel en vertelt verscheidene zaken over de islam. Hij is erg ruimdenkend, zoals de islam in de grond moet zijn. Fatima Masumeh vergelijkt hij met Maria in de katholieke kerk, zij is voor de islam de tweede Maria (de islam is jonger dan de christelijke kerk, de islam heeft 5 profeten, Mozes, Abraham, (nog een die ik vergeten ben), Jezus en Mohammed. Geestelijken mogen hier huwen.
Qom is voor de sjiieten het Rome voor de katholieken.

Hierbij een aantal foto’s van gebouwen op het domein

toegang tot het gebied van het heiligdom

op de voorgrond Stephan en de gids-geestelijke

bij ons tweede bezoek is de gids-geestelijke geen nakomeling van Mohammed, hij heeft een witte tulband. De man studeert al 15 jaar theologie, en hoopt over 2 jaar nog een doctoraat te behalen

toegang tot het mausoleum van Fatima Masumeh

sommige gebouwen zijn 500 jaar oud, de gebouwen met spiegelmozaïeken dateren uit de tijd van de Kadjaren, iets meer dan 100 jaar oud dus

de geglazuurde keramiek bestaat hier niet uit tegels, maar uit stukjes die las een soort puzzel in elkaar gezet worden

op het domein staan veel gebouwen, er zijn binnenpleinen en verschillende mausolea

sommige koningen zaten boven in de gouden kiosk op het dak

onder deze koepel bevindt zich de tombe van Fatima Masumeh. De koepel is bedekt met goud, enkele mm dik. In het totaal is er 132kg goud gebruikt in dit heiligdom

En nog enkele foto’s bij zonsondergang wanneer de grote massa pelgrims weer naar binnen gaat voor het avondgebed.

geestelijken met een witte tulband zijn geen nakomelingen van Mohammed

Bij het heiligdom ligt ook een grote begraafplaats.

kiosk

naast de grafstenen op de grond, zijn er ook begraafplaatsen langs muren

Het ganse gebied rond het heiligdom is verkeersvrij, mensen kunnen hier rustig kuieren, praten, zitten en bij de fonteinen water drinken

het is ook voor de Iraanse vrouwen een klus om hun chador rond zich te houden, soms wordt de stof met hun tanden samen gehouden, meestal hebben ze hun 2 handen nodig om het zwarte doek aan de voorzijde, onder of ter hoogte van hun kin, samen te houden

Na een half uur stappen komen we bij Imamzadeh Ali ebne Jafar, gebouwd in 1339, met zijn goed bewaarde versieringen, die tot de mooiste van Iran zouden horen. Het gebouw staat op een grote begraafplaats in een tuin.

kiosk bij de toegang

de vloer ligt bezaaid met grafzerken, oude en meer recente

zijkant waar het dak goed te zien is

versiering bovenaan op wanden binnenin

opstaande wand van de koepel

koepel aan de binnenzijde

De drie Graftorens liggen bij elkaar in de Tuin van de Drie Graftorens waar familieleden van de heersers over Qom in de 14^de eeuw. De tuin is gesloten, we kunnen enkel een fot door de omheining maken.

een van de torens heeft een twaalfhoekig grondvlak

deze toren heeft geen opschriften. Men weet niet hoe oud de toren is , noch wie er begraven ligt

de derde toren

Aan de overzijde van de straat bevindt zich Imamzadeh Shah Ibrahim.

koepel binnenin

net zoals in andere mausolea is de tombe achter een traliewerk geplaatst. Mensen nemen de tralies vast, wrijven er aan, kussen er op, … . Mocht dit traliewerk niet aanwezig zijn, dan zouden de gelovigen hetzelfde doen met de tombe zelf

Imamzadeh betekent nakomeling van Imam, en bij uitbreiding ook het graf van een nakomeling van een Imam. Bij de sjiieten zijn er maar 12 Imam geweest (cfr. 12 apostelen van Jezus, 1 zonen van Jacob, …).
Voor de sjiieten zijn de 12 Imam de nakomelingen van de profeet Mohammed via zijn dochter Fatima en zijn neefje en tevens schoonzoon Imam Ali, de eerste Imam. Ook in het soefisme spelen deze twaalf Imam een belangrijke rol.
Mohammed, zijn dochter Fatima en de 12 Imam worden ook wel de 14 onfeilbaren genoemd in het sjiitiesme.

Wanneer we richting noorden terug stappen zien w deze mooie koepel, van een moskee of een mausoleum

Dichtbij het heiligdom ligt de Imam Hasan Askari moskee. Het wordt donker, sommige delen zijn mooi verlicht

moskee bij daglicht

gelukkig hoef ik niet die zware kledij te dragen, het is hier absoluut nog geen winter, bijna 20° in de schaduw

Nog een culinair extraatje. Qom heeft een zoete specialiteit, sohan, een gekaramelliseerde cake met honing, pistachenoten, sesam en saffraan. We kopen een doos, goed voor een aantal dagen bij de koffie en thee. In het begin van de reis, vroegen we in elke overnachtingsplaats “ab juice”, heet water. Wat later vonden we per toeval (maar na een hele tijd zoeken) een kleine waterkoker. Nu kunnen we op elke kamer koffie en thee maken.

Jamkaran moskee ligt 8 km buiten het centrum van Qom in een gebied van 600 x 500m. Hier zou op dinsdag 20 juli 1003 de twaalfde Imam verschenen zijn aan de landeigenaar. De twaalfde Imam werd in 869 in Irak geboren en is plots verdwenen. Ooit zal hij opnieuw verschijnen. Dan zal hij vrede brengen op de ganse wereld, na vreselijke tijden met oorlogen en ongerechtigheid.
Op dinsdag komen hier veel gelovigen samen, van zowat de ganse shiitische internationale gemeenschap, hopend dat die nacht de twaalfde imam opnieuw zal verschijnen.
Achter de moskee is er een bron, waar mensen briefjes met een wens voor zichzelf of nepgeld in gooien, hopend dat de twaalfde imam hun briefje zal vinden en hen zal helpen.

11-09-06 net zoals bij elke moskee, mausoleum of heiligdom is er een open toegang voor mannen, waar hun tassen nagekeken worden. Aan de vrouwenzijde is de toegang steeds met zeer zware gordijnen, aan de buitenzijde in plastiek, een tweede rij aan de binnenzijde met tapijten, en dat zowel aan de straatzijde als aan de zijde gericht naar binnen. Boven de vrouwen toegang hangt het bordje zoals op deze foto. Dit betekent “chador aan”. Er is steeds een rek waar chadors klaar liggen, en ik wordt door minstens 1 vrouw geholpen om die doek rond mij te “draperen”

voilà, klaar voor een bezoek

aan het immens grote plein met zijn 4 iwanen (toegangsgebouwen) ligt deze moskee. Vele andere gebouwen zijn nog niet afgewerkt, de moskee voor het grootste gedeelte is afgewerkt

stiekem een foto gemaakt langs het vrouwengedeelte

aan de mannenzijde van het gebouw mocht Stephan wel foto’s maken, hier de binnenzijde van de koepel

zowel aan de mannen- als aan de vrouwenzijde zijn er 2 grote zalen met een mirhab. Mensen gaan hier bidden, knielen, buigen, rechtop staan, kortom een goede gymnastiek. Verder zitten en staan er hier en daar groepjes te praten, zit er iemand de koran te lezen of op de smartphone te tokkelen, een baby te verversen, … de maatschappij zoals ze is

In Qom, de pelgrimsstad, komt heel wat internationaal moslimbezoek, de bussen staan op een reuzengrote parking, niet ver van het hotel waar wij verblijven

verschillende bussen uit India, zij moeten door Pakistan of Afghanistan reizen, waarschijnlijk een rit van enkele dagen in een oude en ongemakkelijke bus

zeldzaam, sommige bussen lijken op westerse reisbussen

Qom ligt aan de rand van de woestijn. We blijven de volgende tijd de lijn richting zuiden, langs de woestijn, volgen.

Intermezzo

woestijnen Dasht-e Kavir is in blauw, Lut in groen aangeduid

Dasht-e Kavir woestijn, de noordelijke woestijn, heeft een oppervlakte van 77.000 km². De naam betekent “Grote Zoutwoestijn”. Deze woestijn is een overblijfsel van een grote en zoute binnenzee.
De woestijn is bijna onbewoond, het Iraanse leger gebruikt het vooral noordelijke gebied; een groot deel is verboden omwille van de veiligheid. Hier gebeurt drugstraffic, komende van Afghanistan en Pakistan. De weinige nederzettingen welke in de woestijn voorkomen liggen in de oasen. Mensen overleven door wat landbouw en veeteelt. Wateraanvoer gebeurt door qanat’s, een ondergronds kanaal dat ooit werd gegraven (vanaf de 1^ste eeuw v.C.) en dat water aftapt van een watervoerende laag. Qanat’s zijn tot op heden in gebruik, ze gaan waterverliezen aan de lucht tegen, ze houden het water relatief zuiver en ze zijn ecologisch: bevat de bron tijdelijk minder water, dan gaat er minder door het kanaal. Zo kan de bron zich herstellen. Het teveel aan water wordt tegenwoordig in tanks opgeslagen.
De woestijn bevat aan de oppervlakte een hoog gehalte zout, veroorzaakt door de intense droogte en de hoge verdamping door de hitte. In de zomer kan de temperatuur gemakkelijk tot 50°C stijgen, het daggemiddelde in januari is 22°C. Het beetje regen dat er valt is meestal tijdens de winter. Hier kunnen hevige stormen voorkomen waardoor de bodem zich verplaatst en er heuvels en valleien gevormd worden en weer verdwijnen.

Zuidelijker ligt de Lut woestijn, een van de droogste plaatsen op aarde. De luchtvochtigheid bedraagt 3 tot 5%, een plaats waar leven onmogelijk is. Hier komen zelfs geen wolken voor. In juni 2005 heeft een NASA satelliet hier de hoogste bodemtemperatuur op aarde (tot dan toe) gemeten: 70,7°C, luchttemperatuur 58°C. Diezelfde temperatuur is ook een paar maanden geleden in Koeweit opgemeten.
De Lut woestijn heeft een oppervlakte van 166.000 km².
Bij onderzoeken heeft men nergens in deze woestijn enige vorm van leven uit het verleden kunnen vinden, geen fossielen, geen resten van plantaardige, dierlijke of menselijke bewoning.

Het gebied is berucht voor de opiumsmokkel vanuit Afghanistan. Nu heeft men geasfalteerde wegen aangelegd, waardoor het gebied veel beter kan gecontroleerd worden. Daardoor is ook de veiligheid duidelijk verbeterd, maar websites van Buitenlandse Zaken van verschillende landen raden sterkt af dit gebied te bezoeken of er door te rijden.

… en Kashan

De weg van Qom naar Kashan, volgt de grens tussen de Dasht-e Kavir woestijn in het oosten, en het vruchtbare Iran in het westen. Eerst gaat de weg nog door de provincie Qom, wat later komen we in de provincie Isfahan, de centrale provincie in Iran.
Soms is er nog tuinbouw, we zien ook een grote olijfboomplantage, soms rijden we al door de woestijn, rotsen en uiterst onvruchtbare grond. Soms is de woestijn mooi, soms is er niets dan bruine grond met niets er op.

hier is het gebied kleurrijk

de bouwstijl is hier al veranderd, aangepast aan de hitte én de koude. Huizen zijn bedekt met een mengsel van leem, gedroogde mest en klei, in een heel dikke laag. De daken zijn koepelvormig en met een dikke laag van hetzelfde mengsel bedekt. Hierdoor wordt tijdens de hete maanden, de hitte wat buiten gehouden, tijdens koude dagen, de warmte wat binnen gehouden

uitzicht van de bedekking, dikwijls in meerdere lagen aangebracht

Kashan ligt iets meer dan 100km van Qom, vandaag dus een kleine afstand.

Omdat we hier terecht komen in het toeristische Iran, hebben we een kamer gereserveerd in een traditioneel guest house. Traditioneel verwijst naar een bouwstijl uit de tijd toen er nog geen elektrische airco bestond. Huizen zijn gebouwd met dikke muren en koepelvormige daken, al even dik, bestaande uit klei, stro en in vele gevallen ook gedroogde mest. Een decimeter dikke laag houdt de hitte buiten. Daarbij werd er ook een volledige kelderverdieping gebouwd, met centraal een tuintje. Tijdens de zomer echter was dat niet voldoende, de (betere) huizen werden voorzien van een natuurlijke iarco. Die werd gerealiseerd door één of meer windtoren, constructies waar de wind in gevangen en rondgedraaid werd. De hete lucht werd zo uit het huis verwijderd. Om nog meer af te koelen, werd een windtoren gecombineerd met een waterbekken. Dat bracht extra verkoeling.

een windtoren in zijn eenvoudigste vorm

Het guesthouse waar we verblijven is eerder een klein traditioneel huis met wat kamers op het straatniveau en enkele op het kelderniveau, ook al voor de koelte.
Vanaf nu komen we in het toeristische cirquit terecht, overal zien we westerlingen. De eetgelegenheid waar we ’s middags het (enig soort) voedsel, kebab, gebruiken, heeft het al gemund op toeristen. Die kunnen volgens de man de prijs niet lezen in het Perzische geschrift, maar daar mispakt hij zich schromelijk aan. 4 maal “herberekende” hij de prijs, steeds moest ik hem verwijzen naar de correcte prijs ….

kaart waar Kashan en Isfahan zijn aangeduid

Kashan ligt ongeveer 200 km ten noorden van Isfahan. Waarschijnlijk is deze stad door de Sassaniden gesticht. In de omgeving zijn duizenden jaren oude vondsten gedaan. In de vroege middeleeuwen was de stad al bekend voor zijn textiel en zijn geglazuurde tegels. Daarbij kwamen ook tapijtweverijen en de fabricatie van rozenwater.

De belangrijke Shah Abbas I kwam graag naar Kashan. Hij verbleef in Isfahan, had een buitengoed aan de Kaspische Zee en genoot van Kashan.
De stad telt 280.000 inwoners en heeft heel wat moois te bieden.

De Fin tuinen worden het meest geliefd. Nu is het natuurlijk al laat op het jaar, de mooiste periode om een tuin te bezoeken ligt voor de zomer.

naast de rozen zien we ook nog een libel, enkel parkieten

één van de centrale parkjes is nog opgevuld, de andere zijn leeg gemaakt voor de winter

er staan 19 platanen, we hebben ze niet geteld, wel gelezen hoeveel

en meer dan 500 cipressen

De Fin tuin ligt 7km verwijderd van het centrum van Kashan. Hier bevond zich al een tuin in de Achemenidische tijd, de 6^de eeuw v.C., dit is dus het oudste park in Iran. Reizigers uit de 9^de en 14^de eeuw vermeldden de tuin. Shah Abbas I liet de tuin in de 17^de eeuw vernieuwen en uitbreiden, het werd een Perzische paradijstuin. Centraal bevindt zich nog steeds het paviljoen uit de 17^de eeuw.

een deeltje van het centrale paviljoen

Voor de gevel liggen 2 waterpartijen welke door een nabij gelegen bron gevoed worden via kanalen.

de helft van het water uit de bron, welke al eeuwen en eeuwen water levert, komt via een kanaal in het park terecht. De rest van het water gaat naar de lokale granaatappel- en vijgenteelt. Wat er dan nog overblijft gaat naar de landbouw in de omgeving

Er zijn bloembedden, sierstruiken en bomen te zien, gebouwen zijn met bloemenfresco’s versierd.

In het Kadjarenbadhuis werd in het jaar 1852 de eerste minister, Amir Kabir, vermoord op bevel van de toenmalige sjah. De eerste minister was een geliefd politicus die hervormingen voorstelde en de “uitverkoop” van Perzië probeerde tegen te houden -waar hoorden we onlangs nog van de uitverkoop?

het badhuis waar Amir Kabir werd vermoord

waterpartij bij de ingang

weede waterpartij, iets hoger gelegen

zicht van het hoogste centrale punt

Samen met 8 andere tuinen in Iran is de Fin tuin ingeschreven in de UNESCO werelderfgoedlijst.

Een winkeltje in het park verkoopt rozenwater, een product waarvan Kashan bekend is. Rozen worden buiten de stad gekweekt, in mei en juni worden de bloemblaadjes geplukt. De geurstof wordt geëxtraheerd en als rozenwater verkocht.
Nu nog zien we in de Fin tuin rozen bloeien, net alsof het zomer is.

ook in de stad zijn heel wat winkels te zien waar rozenwater verkocht wordt. Deze valt op doordat er mooie flessen gebruikt worden. De geur van het rozenwater kan ik in de blog niet meegeven …

Op de terugweg van de Fin tuinen naar Kashan komen we langs Imamzadeh Ibrahim, dat op het eide van de 19^de eeuw werd gebouwd ter eren van Ibrahim (Abraham), één van de zonen van de 7^de imam.

ook hier glasmozaïek

links achter het traliewerk bevindt zich de tombe

ook hier fresco’s met menselijke figuren, een zeldzaamheid in de islamitische kunst

één van beide minaretten

en de puntvormige koepel versierd met witte en gele tegels op een turquoise achtergrond

Iets dichter bij de stad bevindt zich Tepe Sialk, een nederzettingsheuvel die werd bewoond vanaf het negende millennium v.C.. In feite gaat het over 2 heuvels die op ongeveer 600m van elkaar verwijderd liggen. Archeologen vonden 6 bewoningslagen, die ze met Romeinse cijfers nummerden.
Door de lange, onafgebroken bewoning biedt Tepe Sialk een volledig overzicht van de prehistorische bewoning, de standaard voor Iran.

een heel bizar landschap

De mooiste vondsten zijn te zien in het Louvre, de eerste archeoloog was de Franse Roman Girschman die hier werkte tussen 1933 en 1937. Hij nam de vondsten mee in het geniep en vervoerde ze naar Afghanistan, daarna gingen ze naar Pakistan en vandaar naar Frankrijk.
Wat later nog gevonden werd door Iraanse archeologen is te vinden in het Nationaal Museum in Tehran. Daar zagen we enkele stukken, de site zei ons 4 weken geleden nog niets.
Hier blijven wat scherven over, ze geven een klein overzicht van het aardewerk

Sialk I, ouder dan het zesde millennium v.C., primitief aardewerk

Sialk II,vijde-zesde millennium v.C., eenvoudige beschilderingen

Sialk III, vierde millennium v.C. beschilderd aardewerk

Sialk V, tweede millenium v.C., verbeterde technieken

Sialk VI, eerste millennium v.C. decoratief aardewerk

Uit de laatste 2 perioden stammen ook een aantal gevonden tombes, tijdens Sialk V werd er beperkt gebruiksvoorwerpen meegegeven, tijdens Sialk VI werd zowel aardewerk als bronzen voorwerpen in het graf meegegeven. Toen werd er ook een steen gebruikt om de grafruimte af te dekken.

skelet van een 10-jarig meisje, ca 3500 v.C. gestorven

Archeologen vonden hier duidelijke overblijfselen van een Zikkurat, een trapvorige piramide uit de Elamisch-Mesopotamische periode (3^de millennium v.C.), na opgraving blijk ze ongeveer 16m hoog te zijn. Er is een soort reconstructie gebouwd

 in deze omgeving werden opgravingen gedaan en vele mooie stukken aardewerk gevonden

een kopie van aardewerk uit het vierde millennium v.C.

Drie km van Kashan bevindt zich het nu gesloten mausoleum Boqe-ye Abu Lolo. Voor zover we begrijpen heeft Saudi-Arabië geëist dat dit mausoleum zou gesloten worden en blijven.
Abu Lolo zou in Fin geleefd hebben en werd later als slaaf aan Arabieren verkocht. In het jaar 644 doodde hij in Medina kalief Omar. Tijdens de regering van deze laatste begon Arabië met de verovering van Perzië.
Opdat Iraniërs nog naar Mekka en Medina zouden mogen reizen (een verplichting voor elke moslim om minstens 1 maal in zijn leven op bedevaart te gaan naar Mekka) moeten zij als tegenprestatie het mausoleum sluiten zodat niemand nog Abu Lolo, de man die de Arabieren een nederlaag bezorgde, zou kunnen vereren.
Dus maken we juist van op afstand een foto.

En nu Kashan:

In de 11^de eeuw werd het Jalali fort gebouwd op bevel van een Seldsjuken-vorst. Nu zijn daar de vervallen lemen muren, zo wat 220m lang, nog te zien.

enorm dikke lemen muren

nu wordt de grond in het voormalige fort gebruikt voor tuinbouw

Niet ver daar vandaan is nog een vrij intacte ijskelder te zien, voor het grootste deel ondergronds, een vrij grote diepte. Tijdens de wintermaanden werd er sneeuw in opgestapeld aan aangedrukt, het ijs bleef nog vele maanden nadien bruikbaar.

het deel boven de grond is ook grondig gerestaureerd

En dan is er in dezelfde buurt nog een deel van de gerestaureerde stadsmuur te vinden, ook uit de tijd van de Seldsjuken.

Het mooiste geheel in Kashan zou de Moskee en Madrese Aqa Bozorg zijn. De architectuur is indrukwekkend met de iwan omgeven door 2 hoge, slanke minaretten. Een iwan is een ruimte, als toegangspoort gebruikt, onder een tongewelf met 3 gesloten en 1 open zijde. Grote moskeeën hebben 4 iwans (heb even moeten zoeken wat het meervoud van iwan is in het Nederlands).
Verder heeft de moskee een koepel en een binnentuin.
Het gebouw dateert van 1840.

hier geen chador, het is zo al warm genoeg (22°C)

het poortgebouw van de voornaamste toegang tot het complex

de open moskee

meer in detail

een iets groter geheel van de moskee en de school, de koepel rechts hoort niet tot de moskee en medrese

nog enkele foto’s van de moskee en de koranschool

een mooi gevormde koepel in de kleur van de woestijn

ook hier de traditionele bouw. De medrese bevond zich in de kelderverdieping, centraal rond een tuin met een meer. Het water weerspiegelt de gebouwen

Naast het complex bevindt zich een mausoleum met een koepel. Het gebouw is 700 jaar oud en werd gebouwd voor 2 kleinkinderen van de zevende Imam. De beschilderde fresco’s zijn speciaal, een ervan stelt mensen voor, iets wat in de islamitische kunst niet voorkomt.

een van beide koepels, gefotografeerd vanuit de tuin van de moskee

de mooist versierde koepel langs de binnenzijde

in het mooiste gedeelte bevindt zich 1 graftombe

onder de tweede koepel zijn er 2 graftombes, die samen onder een glazen constructie staan. Een gepensioneerd leraar is bezig met het glas te poetsen, het is vandaag immers donderdag, de vooravond van vrijdag, dag van bezoek aan de moskee

een beschilderde fresco waarop een aantal imams afgebeeld zijn, naast andere mensen. Er wordt vermeld welk personage wie is. Er wordt vermoed dat dit werk stamt uit de Safaviden tijd (16^de en 17^de eeuw), de personages welke zitten dragen een Seldsjuken hoofddeksel (11^de en 12^de eeuw), de staanden dragen een Mongolen hoofddeksel (tweede helft 13^de, eerste helft 14^de eeuw). Het werk is voor het grootste deel gerestaureerd (1996)

op een andere muur zijn ook nog mensen afgebeeld, erg speciaal

In een zuidelijke, traditionele wijk zijn enkele jaren geleden een reeks mooie herenhuizen uit de 19^de eeuw gerenoveerd, ze kunnen bezichtigd worden.

Khane-ye Abassian of Abassian huistelt 6 gebouwen gegroepeerd rond meerdere binnentuinen op verschillende niveau’s. Binnenin mooi stucwerk, vensters en spiegels.

mooi versierde gevel

een speciale windtoren, meer effectief

de spiegelzaal

nog de originele versiering

deze schouw is ook origineel

In een zijgebouw is een restaurant ingericht

eens iet anders dan kebab en kebab en kebab, we eten nu een soort stoverij van kamelenvlees

Dichtbij ligt het gerenoveerde badhuis, Hamam-e Mir Sultan Ahmad, uit de Safawidentijd (16^de – 17^de eeuw en de Kadjaren tijd (19^de eeuw). De koepel en het tegelwerk is een bezoek waard, het gebouw geldt als een van de mooiste in zijn klasse, in Iran. De binnenversiering is ronduit schitterend, ze bestaan uit een groot aantal lagen kalk en plaaster, soms tot 17 in het totaal en voor het grootste gedeelte gerestaureerd. De baden werden voor het grootste gedeelte ondergronds gebouwd zodat ze gemakkelijk hun temperatuur konden behouden. Veel verwarming kwam er niet aan te pas.
We kunnen op het dak waar we de verschillende koepels, alle volledig gerestaureerd, zien.

toegang

gang naar het badcomplex

enkele foto’s van de mooiste zaal

een andere zaal waar men nog een deeltje in zijn originele, maar vervallen toestand heeft bewaard

het heetwaterbad

het dak, gewelfd en met koepels waar gebogen glas lichtinval toelaat maar geen inkijk

de watertank staat op het dak, samen met het verdeelsysteem om water naar de verschillende baden te brengen

Khane-ye Tabataba’i, of Tabatabai huis stamt uit het midden van de 19^de eeuw en werd gebouwd voor een welstellend koopman. Ook hier is het traditionele woonplan terug te vinden: het openbaar gedeelte, het privé gedeelte en een gedeelte voor het personeel. De totale oppervlakte is bijna 5000m², een halve hectare.

in dit huis is er een belangrijke tuin, de andere is voor het personeel, en een kleine voor de familie

mooi stucwerk

ook hier wordt er met spiegels gewerkt, de mooiste zaal om voorname gasten te ontvangen

2 jonge dames komen naar ons toegevlogen, een babbel, enkele foto’s en “I love you” …

nog een mooie, maar lage, deur

Hier dichtbij is Imamzadeh Soltan Mir Ahmad te vinden. Wanneer we hier de eerste dag langskomen, is er net een begrafenis bezig met heel veel genodigden. We komen de volgende dag terug, er staat nog een foto van de overledene, nog een vrij jonge man.

 Imamzadeh uit de Seldsjuken tijd en gerenoveerd in de 16^de eeuw

Khane-ye Boroudjerdiha, een ander traditioneel huis, werd in de 19^de eeuw (1853) voor een koopmansfamilie gebouwd en heeft een oppervlakte van 3500 m². Het openbaar deel kan bezocht worden, in het private deel woont nog een afstammeling van de eerste eigenaar. Vooral de overkoepelde ontvangstzaal is luxueus versierd, de koepel is er een combinatie van lichtinval en windtoren. Een windtoren lijkt op een grote schoorsteen, staat op het dak en dient om wind te vangen waardoor het gebouw natuurlijke afkoelt.

de koepel/windvanger gezien vanaf het dak van het badhuis

rozen in de tuin

gevel van de overkoepelde ontvangsthall

de koepel met zijn windvangers aan de binnenzijde

een aantal foto’s van de schitterende, overkoepelde ontvangsthall

de tegenoverliggende gevel weerspiegelt prachtig in de rechthoekige vijver

deze zaal heeft gekleurde glasramen, ze is echter gesloten voor bezoek.  Nakomelingen van de oorspronkelijke bewoner wonen hier nog steeds

Dan is er natuurlijk ook nog de bazaar die tot de 13^de eeuw terug gaat. Na de aardbeving van 1778, werd de bazaar in de 19^de eeuw opnieuw gebouwd. De bazaar is er nog voor de bewoners, minder voor de toeristen.
De architectuur vormt een mooi geheel. Vroeger was hier een karavaanserai en een moskee, beiden zijn door de aardbeving tot een ruïne gereduceerd.

het gebouw van een deeltje van de bazaar

Deze bazaar is leuk om door te lopen, maar na een bezoek aan de bazaar in Tabriz enkele weken geleden, zijn al de andere bazaars minder mooi. Toch enkele foto’s

hier zien we een man aan het werk die de onregelmatigheden en vervuilingen in de koperen ketels en potten verwijdert

en maar wachten op klanten

Kashan is ook bekend voor zijn tapijten

Kashan dat aan de rand van de woestijn ligt, heeft verschillende grote watertanks waar de bewoners in het verleden met kruiken water kwamen tappen

een rest van een karavanserai met mooie koepels. We vragen of we tot op het dak mogen klimmen, maar dat is verboden wegens te gevaarlijk

Rond de bazaar zijn nog enkele oude gebouwen welke we bezoeken.
De Jame moskee is gebouwd in de tijd van de Seldsjuken (11^de-12^de eeuw). Na de zware aardbeving van 1778 echte stortte het grootste deel in. De minaret van 1074 bleef echter overeind.
De moskee is gesloten, maar een man met de sleutel zit op de stoep en wil voor ons openen tegen een kleine fooi.

de minaret

de voorgevel

binnenzijde van de koepel

Imamzadeh Habib Ibn Musa ligt nog wat noordelijker. Momenteel is men bezig met de totale renovatie, de centrale zaal is, op de grond na, al onder handen genomen.
Centraal staat de tombe van Habib Ibn Musa, de heilige.

Bij de ingang staat nog een tweede sarcofaag in porfier (zwarte steen). Shah Abbas I (17^de eeuw, de shah welke de Fin tuinen herop bouwde na een zware aardbeving) ligt hier begraven. Hij wou dicht bij de heilige liggen.

De muren en de koepel zijn terug mooi hersteld

geen tegels maar stukjes steen die als een puzzel zijn samen gevoegd

De mooie mirhab is te zien in het nationaal museum in Tehran.

Bij de noordelijke uitgang van de bazaar is nog een gedeelte van de Mir Abad moskee te zien, gebouwd in 1461 maar herhaaldelijk bijgebouwd en vernieuwd.
Vooral het toegangsportaal is mooi versierd.

onder de stalactieten staan hele teksten in het Arabisch

De mooie mirhab bevindt zich in het Pergamonmuseum in Berlijn, overigens een zeer mooi museum i.v.m Mesopotamië, Assyrië en Iran.

een waterbekken

fresco’s

Aan het stadsuiteinde van de bazaar bevindt zich de Imam madrese, een koranschool gebouwd in 1814 met een binnentuin met een waterpartij en bomen.

Het is middag, de lessen eindigen. We zien de studenten met een bruine mantel om en hun boek in de hand, buiten komen. Ook de lesgevers met een witte tulband komen in de tuin.

Morgen rijden we richting Isfahan, eventjes verlaten we de woestijn.