Reisverhaal «de eerste indrukken van Costa Rica»
Costa Rica
|
Costa Rica
|
6 Reacties
02 Maart 2013
-
Laatste Aanpassing 17 Juni 2013
2004 was het eerste jaar dat op wij zonder kinderen reisden. Toen bezochten we het grootst land in Centraal-Amerika nl. Mexico. Nu, 2013, zijn we aan het tweede land in deze regio toe, Costa Rica.
Costa Rica is met zijn 51.000 km 2 1,7 maal groter dan België. Het is naar wereldnormen een
vrij klein land.
In het noorden grenst het aan Nicaragua, in het zuiden aan Panama. Aan de oostelijke zijde is er de Atlantische Oceaan, aan de westzijde de Pacifische Oceaan. In feite zorgen de Caraïbische eilanden in de Atlantische Oceaan ervoor dat de invloed van deze laatste afgezwakt wordt. Het water tussen de Caraïbische eilanden en Centraal Amerika wordt aangeduid als de Caraïbische Zee.
Costa Rica ligt tussen 8 ° NB en 11 ° NB, er heerst een tropisch klimaat.
Het gebied ligt op de grens van 2 tektonische platen, enerzijds de Cocosplaat (langs de westelijke zijde) en anderzijds de Caraïbische Continentaalplaat. De westelijke plaat schuift onder de oostelijke en dat zorgt vooral voor vulkaanuitbarstingen en ook voor aardbevingen. Gelukkig is het land tot op heden gespaard van orkanen en tornado's. Er zijn in dit kleine landje heel wat vulkanen, waarvan sommigen permanent actief zijn. Daar zullen we, hopelijk, nog foto's van kunnen nemen. We plannen om te overnachten op de helling van de meest actieve vulkaan.
Omdat het land zo dicht bij de evenaar ligt, kent het geen echte seizoenen. Dit betekent niet dat de variatie in het klimaat zoek is. Nee, er is globaal gezien, een droog en een nat seizoen. Het droge seizoen is er van januari tot april, de rest van het jaar is het eerder nat. Maar bovenal kennen de gebieden verschillende microklimaten. En als we de gemiddelde hoeveelheid neerslag per streek bekijken, dan zullen we wel af en toe een flinke bui op ons krijgen!
Costa Rica telt minder dan 5 miljoen inwoners, de bevolkingsdichtheid is er een heel stuk lager dan in België. Dat is niet verwonderlijk want een vierde deel van het land is natuurgebied, een ander deel is gebergte, water, moeilijk toegankelijk, ....
Meer dan een kwart van de bevolking is jonger dan 15 jaar. Mannen hebben er momenteel een levensverwachting van 76,5 jaar, vrouwen van 81,2 jaar. Ze staan daarmee op nummer 30 van de wereldranglijst. Vergelijken we deze gegevens met die van België. Daar hebben momenteel mannen ook een levensverwachting van 76,5 jaar en vrouwen 82,3 jaar. En wij staan nummer 20 op diezelfde wereldranglijst. Op de bevolkingspiramide zien we dat de bevolking in Costa Rica jong is.
De mensen leven er in een vreedzaam land, want midden vorige eeuw werd het leger er afgeschaft!
Costa Rica kan hierdoor geld vrijmaken voor onderwijs en een
goed sociaal zekerheidssysteem. Het
onderwijs is volledig gratis vanaf de kleuterschool tot en met de
universiteit. Een emeritus-professor
vertelt ons dat de kwaliteit en de normen aan de staatsuniversiteiten hoog
liggen. Daarnaast bestaat er ook privé
onderwijs. Dat kost heel veel geld en de
kwaliteit varieert tussen eerder zwak tot redelijk.
De medische kosten worden ook helemaal door de staat
gedragen. En dit van voor de geboorte
tot bij overlijden. Mensen die een
betaalde job hebben moeten 0,1% van hun loon betalen voor de
gezondheidszorg. Werklozen en
gepensioneerden betalen helemaal niets meer!
Het voornaamste inkomen voor het land was lange tijd de export van koffie en bananen. Nu is het toerisme een erg belangrijke bron van inkomsten. En die toeristen komen vooral uit de Verenigde Staten. Costa Rica ligt in hun achtertuin met een warm klimaat gedurende het ganse jaar!
Het land kent een hoge levenstandaard en een goed ontwikkeld sociaal systeem. Meer dan 95% van de bevolking is geletterd, kan dus lezen en schrijven. Maar niet elke inwoner van dit land kan mee genieten van de welvaart. Naar schatting tussen 15 en 20% van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Die schattingen variëren volgens de bron die ik raadpleeg. 11% van de jonge mensen tussen 15 en 24 is werkloos.
Vele inwoners zijn afstammelingen van de Spanjaarden. Verder leven er ook nog inheemse volkeren, indianen, en aan de Caraïbische Kust is de meerderheid van Creoolse afkomst. Dit is een groep mensen ontstaan uit zwarte vrouwen, en Engelse zeevaarders. De zwarte mensen werden aangetrokken voor de bouw van een spoorlijn en ook als goedkope arbeidskrachten in de plantages. Die spoorlijn bestaat nu niet meer omdat ze verwoest is door de werking van de tektonische platen.
25% van het land is natuurgebied in handen van de staat, onder de vorm van Nationale Parken, Nationale Reservaten, .... Er zijn echter ook natuurgebieden die in handen zijn van privé kapitaal. Ze vormen hier en daar een zeer belangrijke verbinding tussen de nationale parken. Zeer belangrijk omdat zowel de flora als de fauna hier grote gebieden nodig hebben om te overleven, om voedsel te vinden, om zich voort te planten.
Naast deze natuurgebieden echter is er ontbossing, jacht, vernietiging van natuurlijke biotopen die de leefgebieden vormen voor landdieren en vogels. Zowel natuurbescherming als natuurvernieling worden door de staat toegestaan, Het lijkt een duaal verhaal te zijn.
Op de onderstaande kaart zijn de verschillende regio's ingekleurd. Zoals bij onze vorige blogs, zullen we ook telkens een kaartje toevoegen zodat het voor jullie gemakkelijk is om het gebied terug te vinden
Tijdens onze tocht door Costa Rica zullen we verschillende natuurgebieden bezoeken, maar ook dorpen en steden en dus ook de lokale bevolking. Hopelijk kunnen jullie mee genieten en een beeld krijgen van dit Midden-Amerikaanse land.
En dan nog dit: als het in België reeds namiddag is, komt in Costa Rica de zon pas op, er is een tijdsverschil van 7u tussen beide landen.
Door dit uurverschil kunnen we op één en dezelfde dag reizen
vanaf onze huisdeur tot onze overnachtingsplaats
en San Jose en tussenin nog meer dan 7 uur in een luchthaven van New York
vertoeven. De totale reis duurt 25 uur!
De hoofdstad, San Jose, heeft ongeveer 450.000 inwoners en
in de straten is er een bijna continue opstopping van auto’s. De straten zijn over het algemeen vrij smal
met eenrichtingsverkeer. Sommige wijken zijn armer, andere rijker. We huren weer een auto, een eenvoudige 4x4, Daihatsu Bejo,
waarmee we de volgende dag, donderdag,
onze ontdekking van Costa Rica starten.
De hoofdstad ligt in het gebied ‘Valle Central’. Hier wonen de meeste Costaricanen of Tico’s.
Onze eerste indruk is één van een zeer groen
land met een erg weelderige tropische vegetatie, veel lintbebouwing en tussenin
land- en tuinbouw. In de bergen hangt er
een nevel. Een groot deel van het land kent
nevelwouden.
De mensen die we aanspreken
zijn vriendelijk en behulpzaam. Deze
mensen zijn sprekende wegwijzers omdat de borden ontbreken!
Onze eerste halteplaats is Turrialba, in het oostelijk deel
van de ‘Valle Central’ (zie vorig kaartje)
Turrialba en zijn omgeving kent momenteel enkele
regendagen. Een gids vertelt ons dat de
regen noodzakelijk is want dat het hier al enkele weken erg droog was. Maar geen nood, zo vertelt de gids, ‘nu is
het maar een beetje, je zou hier moeten zijn als het echt regent’.
In de omgeving van Turrialba bezoeken we een aantal interessante plaatsen
CATIE, het centrum voor onderzoek en
onderwijs in de tropische landbouw, ligt heel dichtbij. We kiezen er voor een geleid bezoek . En we treffen het. Over een kwartier komen er 2 mensen die een
gids reserveerden. We
kunnen mee. Max, de gids, is van
indiaanse afkomst en vertelt heel wat over het gebruik van planten. Bij de onderzoeks- en huisvestingsgebouwen is er een meer
waar vogels leven.
Op slechts 5km van CATIE is het Serpentario viborana , gerund door Minor
Comacho, een herpetologist. Een
herpetologist is een bioloog die gespecialiseerd is in slangen, kikkers,
amfibieën en schildpadden. Deze man
heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de levenswijze, de beïnvloedende
factoren en de gevaren/voordelen van slangen te leren kennen. Hij maakte van zijn hobby zijn beroep en was
een tijdlang in dienst van de universiteit om enerzijds medische toepassingen
van slangengif, anderzijds antigiffen te onderzoeken. Hij
vertelt dat hij tijdens het weekend in de buurt van Turrialba slangen ving, hij
wist immers waar ze te vinden. Op
zondagavond keerde hij met de bus terug naar San Jose. Niets speciaals, ware het niet dat hij in een
zak, op de bus, giftige slangen mee vervoerde.
Dit project is na een tijd afgeblazen, maar Minor blijft verder onderzoek
doen. Sinds 20 jaar is hij vooral bezig
met de invloed van het veranderende klimaat op het voorkomen van de giftige
slangen. Door deze klimaatsveranderingen
wordt Costa Rica droger. Dit uit zich
vooral door een grotere droogte op de hoogste delen van het landschap. Die zijn bedekt met regen- of nevelwoud, maar
door de grotere droogte verdwijnen in deze gebieden kleinere dieren zoals
kikkers. Deze kleinere dieren zijn
voedsel voor de slangen. Door de
schaarste aan voedsel en de droogte,
worden slangen met uitsterven bedreigd.
Voor de mens echter zijn slangengiffen belangrijk in sommige medische toepassingen.
Minor heeft een kweekprogramma opgezet om een bepaalde soort slang te redden.
Daarnaast heeft hij ontdekt dat bepaalde andere, erg giftige
soorten, gedurende de laatste 25 jaar in veel grotere aantallen voorkomen en een echte bedreiging vormen
voor de mens. Wat is er aan de
hand? Enerzijds verdwijnt het
natuurlijke voedsel voor de slangen door de droogte. Anderzijds komen dichter bij de bewoonde
wereld in Costa Rica, heel veel plantages voor, plantages van bananen, koffie,
suikerriet, cacao, … . Deze plantages
zijn broedplaatsen voor muizen en ratten, waarbij de levensomstandigheden voor
dit ongedierte zo danig gunstig zijn dat 1 koppel ratten na 1 jaar een
nakomelingschap heeft van 1 miljoen dieren.
Deze ratten en muizen zijn een nieuwe voedselbron voor de slangen. Door het overaanbod aan voedsel kweken een
aantal slangensoorten, waaronder zeer giftige, aan een hoog tempo. Deze giftige slangen leven dus in de
plantages, en komen ook in de nabijgelegen dorpen. Dit levert enerzijds een groot gevaar op
voor de landarbeiders en anderzijds voor de dorpelingen. De slangen komen zelfs voor in de woonhuizen. Een maand geleden kwam net iets voormiddernacht, een dorpsbewoner bij Minor geijld. Bijhem in huis kroop een lange, erg giftige en aggressieve slang vanaf de grond door een opening in de zetel omhoog. Heel het dorp verzamelde zich, maar wist niet wat te doen! Minor heeft de mensen buiten laten gaan en het dier gevangen.
In Centraal-Amerika heeft men per jaar meer
dan 2000 doden, enkel door de slangenbeten.
Costa Rica is, dank zij het goede medische systeem en de bereikbaarheid
van hospitalen, nog gespaard van slangengif-doden. Maar andere Centraal-Amerikaanse landen
hebben een veel groter probleem. Minor brengt de resultaten van zijn onderzoek naar de
beleidsmakers, maar ook naar de lokale bevolking, naar schoolkinderen, naar de
landarbeiders. Dank zij de steun van
hier en daar kan hij zijn werk verder zetten.
Hij heeft ook een facebook pagina ‘serpentario viborana’
Na zijn uitleg hebben we de gelegenheid om enkele slangen uit zijn collectie te
bekijken.
Na 2 dagen verhuizen we naar een hostel in het centrum van
Turrialba. Ook dit hebben we
gereserveerd. Vanuit Turrialba is het
19km richting noorden naar de voornaamste (misschien wel enige) archeologische
opgraving , Monumento nacional Guayaba. Deze opgraving zou iets meer dan 232 ha omvatten op een hoogte
tussen 960 en 1300m. Er is op dit moment
slechts een klein gedeelte opgegraven.
Het ontbreekt aan financiële middelen om verder te werken. De stad Guayabo zou 5.000 inwoners geteld
hebben en zou bewoond geweest zijn tussen 600 vC en 1400 nC.
Er is echter weinig geweten over dit precolombiaanse gebied. De resten die we nu bezoeken zouden tussen
1.000 en 1.400 nC dateren. Het eerste
wat we zien is een monoliet waar onder andere een jaguar op afgebeeld is met
een gespleten staart (zou naar een vis verwijzen) en op de andere zijde de kop
van een aap. De jaguar is het symbool
van de Cabécan indianen waarvan er nog wat nakomelingen in het centrale
gebergte leven.
De resten en voorwerpen die men o.a. in graven gevonden
heeft, zijn in het museum in San Jose te zien.
Dat zullen we later bezoeken.
De opgraving Guayabo ligt in het gebied van de Turrialba
vulkaan. De berg is , na vele honderden
jaren inactiviteit, in 2011 ontwaakt. De
top van de kegel is meer dan 3.300m hoog.
Een eind lager is er een plateau.
Deze tafel vangt het grootste deel van de massa op die af en toe door de
vulkaan uitgespuwd wordt. De gassen die momenteel vrijkomen uit de krater zijn zeer giftig.
Hierdoor mag geen enkele bezoeker, noch lokale bewoner, in het gebied
dat een hoogte van 2.000m omvat, komen.
Omdat de wolken laag hangen zien we de top niet. Enkel ’s morgens kunnen we een glimp
opvangen, als de top even uit de wolken komt.
