Reisverhaal «volgende bestemming: Cambodia»

een stukje Indochina | Cambodja | 8 Reacties 27 Februari 2016 - Laatste Aanpassing 29 Februari 2016

1.   Indochina

Het begrip Indochina betekent “de landmassa ten oosten van Indië en ten zuiden van China.
Hiertoe behoren dan ook Myanmar (Birma), Thailand en het vasteland van Maleisië. 
Maar deze, letterlijk, ruime betekenis wordt zelden gebruikt.

De meest gebruikte geografische oppervlakte bestaat uit Laos, Cambodia en Vietnam. Dit komt overeen met het gebied dat door Frankrijk bezet werd.

Blauw is Cambodia, paars is Laos en rood is Vietnam.

Laos bezochten we in het najaar van 2013.   
Nu zijn Cambodia en Vietnam aan de beurt. 

2.   Cambodia 

Cambodia heeft een oppervlakte van 180.035 vierkante kilometer, en is dus 6 maal groter dan België.
Het volledige land ligt geografisch in de tropen (tussen 23° noorderbreedte en 23° zuiderbreedte. Cambodia ligt in het noordelijk halfrond.

De hoofdstad in Phom Penh. De belangrijke Aziatische stroom, de Mekong, stroomt van noord naar zuid door het land. Verder is er het heel eigenaardige meer, Tonle Sap, die via de Bassac rivier met de Mekong verbonden is.

Waarom is het meer zo eigenaardig? Als er tijdens het regenseizoen zeer veel water door de Mekong stroomt, dan gaat er een deel van dat vele water via de Bassac naar Tonle Sap, waar het water dan hoog staat en het meer veel groter is. Tijdens het droge seizoen, als het waterpeil in de Mekong laag staat, stroomt er water van Tonle Sap via de Bassac rivier naar de Mekong. Tegen het einde van het droge seizoen is het Tonle Sap meer veel kleiner.

Het regenseizoen gaat van mei tot oktober.

Vanaf Phnom Penh vormt het vele water van de Mekong en al zijn zij-armen een delta, die in Vietnam uiteindelijk in de Zuidchinese Zee uitmondt.

Over de oorspronkelijk inwoners weet men niet, zeker is dat tijdens de eerste eeuw vC hier kleine koninkrijkjes aan de zee lagen.
Hier heerste toen de Indische cultuur met een schrift, kunst, architecturale kunst, een klasse systeem en de Hindoe en boeddhistische godsdienst.

In 802 ontstond hier het Angkor koninkrijk met een 600 jaar durende macht. De leiders waren Kmer koningen (Kmer betekent etnische Cambodianen). Het koninkrijk was veel groter dan het huidige land Cambodia. Op het hoogtepunt werd het enorme tempelcomplex van Angkor Wat gebouwd (vanaf de dertiende eeuw gebouwd).
Sommige koningen waren begaan met de godsdienst, maar de meesten enkel met hun macht.

Tijdens de dertiende en de veertiende eeuw kwam het Kmer rijk in verval. De oorzaak ervan is niet gekend. In die tijd kwamen sterke Thaise koninkrijken op.

In 1863 kwam Frankrijk hier op de proppen. Ze hadden de echte macht in handen, maar lieten het koningshuis, het boeddhisme en de boeren in hun landelijke leven, gewoon doorgaan. Frankrijk werd aanvaard. In de periode rond de tweede wereldoorlog waren hier ook de Japanners. Uiteindelijk werd bij de conventie van Geneve, Cambodia onafhankelijk in 1954.

In de late 50-ger jaren trachtte zowel de USA als de Sovjet-Unie als China invloed uit te oefenen in het gebied. De Amerikaanse oorlog (wij noemen dat de Vietnamese oorlog) heeft ook hier gewoed.

In 1975 viel het Kmer rijk en trachtte de “Rode Kmer” zijn invloed uit te oefenen. Tot 1979 oefende de “Rode Kmer” een sterk communistisch en wreed bewind uit. Pol Pot stond aan het hoofd van de “Rode Kmer”. De “Rode Kmer” doodde intellectuelen, handelaars, bureaucraten, leden van religieuze groepen en iedereen die volgens hen ietwat afweek van hun theorieën. Ongeveer 1,7 miljoen Cambodianen werden door hen gedood, meer dan 1/5 van de bevolking.

In 1991 werd er in Parijs een bestand gesloten. In 1993 werd opnieuw het koninkrijk Cambodia gevormd. In 1998 stierf Pol Pot.

De “meest wrede leider in de wereld” Pol Pot, met een streng Maoïstische achtergrond

De bevolking telt ongeveer 10 miljoen mensen waarvan 90 tot 95 procent etnisch Kmer zijn. De rest zijn verschillende volkeren.

De huidige koning, King Norodom Sihamoni, geboren in 1953 heeft een bacelor diploma en spreekt verschillende talen waaronder Kmer, Frans, Engels, Russisch en Tsjechisch. Tijdens zijn middelbare schoolopleiding was hij immers in Tsjechië. Hij heeft in Praag muziek en dans gevolgd. In 2004 volgde hij zijn vader op die zich terug trok als koning.

Als jonge prins werd hij op 9-jarige leeftijd al naar Praag gestuurd en wegens al de oorlogen in zijn land, bleef hij in Praag en in Parijs.
Ongeveer de helft van de Cambodiaanse bevolking werkt in de landbouw. In het laatste decennium is daardoor 40% van de bevolking uit de armoedestatistieken geraakt. Tussen 2004 en 2012 was de groei in de landbouw 5,4%, de grootste in de wereld, dankzij de hulp van Australië. Het land exporteert ook landbouwproducten. Het armoedepercentage was in 2007 nog 50%, terwijl het in 2012 nog slechts 18% was. De meeste mensen echter leven maar iets boven deze armoedegrens.

Omdat voedselprijzen dalen evenals de landbouwoppervlakte, zal de landbouw echter nieuwe uitdagingen moeten aangaan, een hogere productiviteit moeten ontwikkelen evenals een grotere diversificatie.

Cambodia is zowat het armste land in Azië. Volgens de gegevens van de Wereldbank is het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking minder dan 1100 US$ (2011-2015). Op Afghanistan en Nepal na is Cambodia daarmee het derde armste land van Azië.

Vele Afrikaanse landen hebben echter nog een lager bbp. Ter vergelijking in dezelfde lijst is het bbp van België ongeveer 47.400 US$, en het land met het hoogste bbp in Luxemburg met 116.700 US$, beiden ook voor de periode 2011-2015. Het bbp per inwoner is het totaal van de goederen en diensten die een land heeft voortgebracht in dat jaar, gedeeld door het aantal inwoners.

3.   Onze eerste kennismaking met Cambodia: Siem Reap en omgeving

We vliegen bij onze heenvlucht niet naar een Cambodiaanse luchthaven, maar wel naar Bangkok, de hoofdstad van Thailand. We vliegen van Brussel via Abu Dhabi naar Bangkok. Onze nacht is erg kort, slechts 2u slaap.

Gelukkig hebben we een dag Bangkok voorzien voordat we doorrijden naar Cambodia, naar Siem Reap. We zouden immers te laat in het busstation aangekomen zijn.
We hebben geen reisgids van Bangkok meegebracht, enkele jaren geleden hebben we de bezienswaardigheden reeds bezocht. Nu nemen we de metro en wandelen we in enkele verschillende wijken rond. Het is terug rustig in Bangkok, de betogingen tegen en voor de koning en vooral tegen en voor de toenmalige corrupte rechtse regering zijn in de kiem gesmoord doordat het leger 2 jaar geleden de macht in handen heeft genomen.
Bangkok heeft een aantal mooie wolkenkrabbers, maar er zijn er verschillende die nog steeds niet afgewerkt zijn. Heel veel verspild geld!
We zien veel blanken, jongere en oudere koppels en mannen alleen. Het beeld van de massa mensen op straat en in de metro is hetzelfde van overal ter wereld: de smartphone permanent in aanslag… .

We kozen een verblijf op korte afstand van het busstation zodat we donderdagochtend niet veel tijd nodig hebben om het Mochit2 busstation te bereiken met een taxi. 

Per bus rijden we de volgende dag naar Siem Reap, de meest toeristische plaats van Cambodia. Er rijden per dag 1,2 of soms 3 directe bussen in beide richtingen. 

De meeste overlandreizigers echter nemen om economische redenen een bus tot het laatste dorp voor de grens, nemen dan een lokaal vervoermiddel tot de Thaise grenspost, handelen daar en bij de Cambodiaanse grenspost de uitreis- en inreisformaliteiten af, zoeken dan een lokaal vervoermiddel om een eindje verder in Cambodia te geraken en hopen dan een bus tot Siem Reap te vinden.

Eén chauffeur rijdt de ganse dag tot in Siem Reap, met een tweetal stops, waarvan één aan de grens.
Vooral aan Cambodiaanse zijde is het hier een drukte van belang, vele mensen proberen hier een centje bij te verdienen met argeloze toeristen te “helpen”.

Siem Reap is de hoofdstad van de gelijknamige provincie.

op de kaart van Cambodia is de Siem Reap provincie in het rood gekleurd

De stad is de voornaamste toeristische trekpleister van het land omdat ze dichtbij de wereldberoemde tempels van Angkor gelegen is.

Nog bij de millenniumwisseling was de stad een gewoon provinciehoofdplaatsje met bijna geen toeristische faciliteiten en enkel aarden wegen. Er was al evenmin transport te vinden naar de tempels.
Maar door de aanwezigheid van de Angkor tempels kende de stad een totale omwenteling in amper 5 jaar tijd met een ganse toeristische infrastructuur en soms prijzen op Europees niveau. Vele lokale mensen echter grijpen naast deze economische welvaart of genieten er maar beperkt van.

Kaart waar de verschillende tempels van Angkor en het centrum van Siem Reap gesitueerd zijn.

Het landschap in Cambodia is zeer droog, nu het droogseizoen is. De huizen en de straten zien er over het algemeen armtieriger uit dan in Thailand. Maar eens we Siem Reap naderen duiken grote hotels en paleizen op. Voor een aantal mensen is hier meer welstand door de toeristen. Blijkbaar is er geen werkloosheid in Siem Reap.

Onze overnachtingsplaats ligt een klein halfuurtje tuktuk rijden buiten Siem Reap, langs vooral stoffige wegen.

We logeren voor een aantal dagen wat buiten de stad. Hier heeft een Duitser en zijn Cambodiaanse vrouw een B&B geopend. De vrouw, Dani, kookt schitterend Cambodiaanse gerechten.

De eerste maanden van het kalenderjaar zijn ideaal om op enkele plaatsen in Cambodia vogels te observeren. De Sam Veasna natuurorganisatie ijvert al vele jaren, blijkbaar met goed gevolg, om bepaalde gebieden in het land onder natuurbehoud te krijgen. Mensen, en vooral kinderen worden aangemoedigd geen vogels of andere wilde dieren meer te jagen. De lokale bevolking wordt betrokken bij het natuurbehoud waardoor ze er ook wat financieel beter van worden en niet meer hoeven te jagen. Net voor we vertrokken kregen we een mailtje dat de trip naar Ang Trapaeng Thmor Sarus Crane Conservation Area (kortweg ATT) kan doorgaan tijdens onze eerste dag in Siem Reap. Er is nog een ander koppel die dag waarmee we de kostprijs wat kunnen delen.

Tijdens het regime van Pol Pot (jaren 70 en 80 van de twintigste eeuw) waren grote groepen dwangarbeiders verplicht om in dit gebied een waterreservoir te graven met de hand. Zeer veel mensen lieten daarbij het leven. Dank zij het water (en zeker niet dankzij Pol Pot) kunnen de boeren twee rijstoogsten per jaar hebben. Dichtbij het reservoir zijn zelfs 3 rijstoogsten per jaar mogelijk. Het water zelf is gratis.
Het ganse gebied wordt door landbouwers gebruikt, voor het grootste deel als rijstvelden.

hier en daar komt er een groepje bomen voor tussen de rijstvelden

er worden buffels gekweekt, deels voor de melk, deels als trekdier

Aanplanten van de rijst, andere veldbewerkingen en oogsten gebeurt met machines. Het ganse gebied is zo vlak, dat machines geen enkel probleem opleveren.

dichtbij het waterreservoir is momenteel een derde rijstoogst van het seizoen aangeplant

daar waar maar 1 of 2 rijstoogsten per jaar gebeuren, groeit tijdens het droge seizoen onkruid en worden de velden platgebrand

er zijn ook heel wat koeien, zeer mager en voorzien van enkel wat stoppels als voedsel. Zij moeten melk leveren

De lokale bewoners mogen voor eigen gebruik vissen in het meer en de kanalen. Commerciële visvangst is verboden

deze man staat klaar om zijn net uit te werpen.

Om 5u30 ’s morgens worden we opgehaald. Per 2 personen is er een jeep omdat het natuurgebied met geen enkel ander vervoersmiddel toegankelijk is. Per groep is er een gids van het Sam Veasna center en een lokale gids.

De wegen rond het natuurgebied zijn niet verhard, maar nog berijdbaar. Ze zijn wel zeer erg stofferig.

In Cambodia zijn er meer dan 600 vogelsoorten gespot, daarvan zien wij er 61. De meeste vogels zijn te ver weg om een goede foto te kunnen nemen, maar met de verrekijker zijn ze goed waar te nemen.

vele soorten komen in grote groepen voor

de Koningsdrongo zien we dikwijls terug

de Grijze Pelikaan is het mooist waar te nemen in de vlucht

de Sarus Kraanvogel is de meest typische vogel voor dit gebied.  Bovenaan de nek heeft de vogel een rode band.  Ze zijn echter zo schuw dat we op grote afstand moeten blijven of ze vliegen weg

Chinese Ralreiger is moeilijk te zien tussen de droge rijststoppels

de Indische Gaper, een ooievaarssoort met een open bek, kan zijn bek als notenkraker gebruiken om slakkenhuisjes te kraken

het gebied is bekend voor zijn grote hoeveelheden watervogels

die bij het minste geluid weg vliegen

de Maleise Bosuil zit te slapen in een boom. Lokale gidsen spotten elke dag deze en andere zeldzaam voorkomende vogels, zodat de vogelspotters ze te zien krijgen

de Kerkuil is wakker en vliegt langzaam en sierlijk net boven de boomtoppen

we zien ook enkele Kleine Groene Bijeneter

het Lierhert is een zeldzaam voorkomende hertensoort die in dit gebied voorkomt

Siem Reap heeft op zich niet zoveel te bieden dan veel vertier voor de hordes toeristen die elk jaar langs komen om de tempels uit de Angkor tijd te bewonderen. Door de financiële wereldcrisis daalde het aantal blanke toeristen. Maar hun aandeel werd overgenomen door Aziaten, waaronder zeer veel Chinezen. Het aandeel blanken was vorig jaar minder dan 18%. Daardoor daalde de consumptie en de inkomsten. Chinezen hebben veel minder vertier dan de blanken.  De winstmarges werden kleiner.

We lopen even langs de Oude Markt (Psar Chas) in het oude stadscentrum bij de rivier. Vooral de voedingsafdeling is belangrijk, al de toeristen moeten immers gevoed worden.

visverkoop

de prijzen worden steeds in US dollar uitgedrukt. Ook in de ATM machines zitten er uitsluitend dollarbiljetten. Bedragen minder dan een dollar worden betaald in Cambodiaanse Riel waarbij 4200 Riel overeen komt met 1 dollar. Deze biljetten zijn Cambodiaanse Riel

de kinderen van verkoopsters zitten dikwijls te spelen met een tablet(je)

overal worden er baguettes verkocht

er is een groot aanbod op de oude markt

hier groenten en fruit, goede en verse kwaliteit

bij het vlees zien we geen koeling, maar nu, ’s morgens vroeg is er geen enkel slecht geurtje, evenmin als vliegen te bespeuren bij het vlees

kappers hebben hun winkel eveneens op de oude markt

Cambodia is een land van rijst. Eén kilogram rijst kost tussen een vierde en drie vierde dollar, afhankelijk van de soort

in de oude stad zien we winkeltje dat alles afkomstig van krokodillen verkoopt. Meestal zijn het lederen voorwerpen, maar ook kopskeletten zijn tentoon gesteld

Alhoewel de Fransen al een tijdje verdreven zijn uit Cambodia, zien we toch nog vele Franse benamingen of zoals hier, de menukaart in het Frans

bakkerswinkels zijn ook een overblijfsel uit de koloniale tijd. De prijs echter is zo hoog als bij ons

Via de oever van de rivier (ook al Siem Reap genoemd) komen we langs het koninklijk paleis. Dit gebouw staat hier al een hele tijd, maar de huidige koning komt hier zelden. De koninklijke tuin is een park met een kleine boeddhistische tempel.

langs de rivier staan hier en daar dikke bomen

bij het koninklijk paleis hangen enkele grote foto’s van de koning

hier het koninklijk paleis, een ouder gebouw dat nog gebruikt wordt voor het geval de koning in Siem Reap zou overnachten

de kleine boeddhistische tempel waar 2 beelden staan die afkomstig zouden zijn van 2 prinsessen uit de Angkor tijd, en 2 zusters voorstellen, een langere en een kleinere

ook hier worden vruchten en verse bloemen als offergave aangebracht door de vele bezoekers

in het voorportaal van het tempeltje zit (volgens de reisgidsen) steeds een bandje te spelen

In het park komen koppels om trouwfoto’s te laten maken, telkens in traditionele klederdracht.

wat op een broek lijkt bij deze traditionele trouwkledij is in feite een grote lap stof die gedrapeerd is in broekvorm

na de foto’s wordt de traditionele kledij weer uitgetrokken (het koppel draagt een short en T-shirt onder de trouwuitrusting

de kapper en de kleedster hebben al hun materiaal mee, inclusief een ganse koffer juwelen. Niet alleen de kledij wordt vervangen door westerse avondkledij, ook het kapsel krijgt een facelift

het volgende koppel in traditionele kledij

hier wordt de kledij niet verwisseld (voor zover we dat zien), maar gaat de familie op het open gespreide matje zitten voor de pick-nick. We worden ook uitgenodigd aan te zitten, maar we kunnen dat vriendelijk afwimpelen. Er zouden immers voedselboxen te weinig zijn

Wat verder bezoeken we het voornaamste gebouw in de stad: het Angkor Nationaal Museum.

de inkomhall

Het Nationaal Museum is een groots opgezet gebouw met een interessante voorstelling van de belangrijke Kmer tijd tijdens de Angkor periode. Hier heerste een hoogstaande cultuur die startte in 802 en duurde tot 1295. Europa kende toen nog veel meer primitieve omstandigheden.
Tijdens de volgende dagen zullen we veel van deze tijd bezoeken, vooral de tempels zijn tot op heden overblijvend (en gerestaureerd). Het museum biedt een erg interessante inleiding op de Angkor tijd.
De Angkor tijd was zo belangrijk dat de geschiedenis van Cambodia opgesplitst is in 3 periodes:
-de pre-Angkor tijd van de eerste tot de achtste eeuw (nC). Hier werd de Kmer kunst vooral beïnvloed door deze van Griekenland en van India.
-de Angkor tijd van de negende tot de dertiende eeuw
- de post Angkor tijd van de veertiende eeuw tot op heden.

De audioguide geeft nog meer uitleg dan wat er op de bordjes vermeld is.

De eerste zaal is een voorstelling zoals vele boeddha grotten, met duizend boeddha beelden. Het grote verschil tussen de grotten (zoals we al zagen op verschillende plaatsen in Azië) en het museum is dat hier een verzameling van beelden tentoon gesteld wordt, afkomstig van verschillende plaatsen, gemaakt in verschillende materialen en groottes en verschillend van afbeelding zijn.

Boeddha zittend op een zevenkoppige Nagaslang die de godheid beschermt

In een volgende zaal worden enkele zaken weergegeven van de (tot nu onbekende) oorsprong van de Kmer beschaving. Kmer werden beïnvloed door Indië, en als eerste beschreven door Chinezen die handel met ze dreven. Uit de zesde eeuw zijn vooral (stenen) geschriften in het Sanskriet (het Latijn van het oosten) en de Kmer taal over gebleven.

een beeld van Vishnu uit de zesde eeuw

De Kmer hadden in de begintijd het Hindoeïsme als godsdienst, in de laatste periode was vooral het boeddhisme belangrijk. Beiden zijn in India ontstaan. In de Hindoe zijn er 3 belangrijke goden, Brahma, Vishnu en Shiva. Deze laatste wordt dikwijls voorgesteld met een fallus symbool, teken van goddelijkheid en vruchtbaarheid.

het blok onderaan met een vierkant als grondvlak stelt Brahma voor, de achthoekige blok erboven stelt Vishnu voor, terwijl de fallus bovenaan Shiva voorstelt

In een vierde zaal worden de grootste en voornaamste van de Kmer koningen beschreven.
De eerste onder hen leefde of regeerde van 802 tot 850. Hij maakte het Kmer gebied onafhankelijk van het Javaanse koninkrijk. Zijn hoofdsteden lagen ten noorden en later ten oosten van Angkor.
De koning die zetelde tussen 1113 en 1150 was de op een na voornaamste. Van zijn tijd stammen zeer veel gebouwen in het Angkor gebied. Deze welke niet in steen gemaakt zijn, hebben de tand des tijds echter niet overleefd.
De koning welke regeerde tussen 1181 en 1218 was de allerbelangrijkste wat betreft macht, goedheid voor zijn onderdanen, bouwwerken en kunst, godsdienst. Die man heeft 2 vrouwen gehad. De eerste was een zeer goede en wijze vrouw. Toen ze gestorven was trouwde hij haar zuster. Zij was goed en zeer wijs.

bouwkunst onder de koningen

Daarna komen de twee voornaamste gebieden in het daglicht. Het eerste is Angkor Wat, de hemel op aarde, gebouwd tussen 1113 en 1150nC.

enkele beelden uit Angkor Wat

Hoewel Angkor na de glorietijd geen hoofdstad meer was, is het gebied van Angkor Wat steeds bewoond gebleven en was en is het nog steeds een heiligdom van de Hindoe.

halve maquette van Angkor Wat

Het tweede is Angkor Thom, de grootste en spiritueel belangrijkste hoofdstad. Uit die tijd stammen veel kunst- en architectuurwerken.

demonen hadden (hebben) een slechte invloed

de goede figuren noemt men Deva. Goed en slecht heersen over de wereld.

Uiteindelijk is er nog een zaal die ons leert dat feiten uit die tijd zijn over geleverd via grote, beschreven stenen tafels.

Als laatste krijgen we een beeld over de kledij uit die tijd via beeldhouwwerken.

een beeld hoe de lendendoek werd vastgemaakt

De ietwat grotere verplaatsingen gebeuren met een tuktuk. In de stad zelf wandelen we.

Op de nieuwe markt kopen we wat fruit. Zoals overal in Azië, moeten we ook hier afdingen en weg gaan waar de prijs te hoog blijft.

Tijdens de volgende dagen zullen we de verschillende tempels in de Angkor omgeving bezoeken.

Het Angkor Archeologisch park is Unesco Wereldcultuurerfgoed. De oppervlakte van het gebied is ongeveer 400 km². Hier zijn de schitterende overblijfselen terug gevonden van de hoofdsteden van verschillende Kmer rijken tussen de negende en de vijftiende eeuw.
Angkor Wat is één, maar een zeer belangrijke, van deze tempels.