Reisverhaal «België, wandeling 11, Vlaamse Ardennen»

en nu eens dichtbij: Vlaanderen wandelland | België | 4 Reacties 12 November 2020 - Laatste Aanpassing 20 Oktober 2020

wandeling 11, Vlaamse Ardennen, Horebeke

De Vlaamse Ardennen liggen in het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen

op deze kaart van Oost-Vlaanderen zijn de gemeenten is het gebied van de Vlaamse Ardennen aangeduid

Het ontstaan van de regio gaat terug tot het Tertiair tijdperk (tussen 65 en 2 miljoen jaar geleden). De heuvels in de Vlaamse Ardennen (ca 150m boven de zeespiegel) werden gevormd door de opstuwing van de aardkorst ten gevolgen van tektonische verschuivingen.  Op de toppen van de heuvels vinden we Diestiaan-zan met silexkeien (poudingue de Renaix)

Deze ijzerzandsteen werd in de streek gebruikt in de Romaanse architectuur (o.a. de crypte van de Sint-Hermeskerk in Ronse).
Een andere steensoort is de Balegemse steen, ontgonnen in de gelijknamige gemeente nabij Zottegem. Deze steensoort was zeer in trek bij de Gotische bouwmeesters (o.a. de Sint-Hermeskerk in Ronse en de Sint-Walburgakerk in Oudenaarde).
Door de gevoeligheid aan erosie werd deze soort bij latere restauraties vervangen door ondermeer steen van Ecaussines.
De steile heuvels en de valleien van de Vlaamse Ardennen werden gevormd door het uitschuren van de rivieren tijdens het Kwartair(ca. 2 miljoen jaar geleden).
Het landschap wordt grotendeels bepaald door een aantal bronnen die ontspringen op de heuvelruggen. In het noorden de Maarkebeek en de Zwalmbeek, in het zuiden de Molenbeek en de Ronne. Deze lopen verder uit in de Région des Collines in het noorden van Henegouwen.
Tot in de middeleeuwen was het grootste deel van de Vlaamse Ardennen sterk begroeid. Door toedoen van enerzijds het gebruik van hout als voornaamste bron van verwarming en anderzijds de zeer sterke aanwezigheid van de landbouw werden deze bossen grotendeels ontgonnen.
Slechts de steile natte heuvelruggen, die uiteraard niet voor landbouw geschikt waren, werden ongemoeid gelaten.
Het zijn trouwens deze getuigenheuvels die de geologische bakermat van de Vlaamse Ardennen vormen. (http://users.telenet.be/oswaldschneider/coovidocs/13-1.doc)

We kiezen om te wandelen in de streek rond Horebeke. Het is een volledige knooppuntwandeling die start aan de kerk van Sint-Maria-Horebeke. Hier is beperkte parkeerplaats

de kerk van Sint-Maria-Horebeke bevindt zich op een plein met rijbanen helemaal rond de kerk

De oude eenbeukige romaanse kruiskerk uit de 12de eeuw werd volledig gesloopt in 1788. De huidige classicistische kerk dateert van 1789-1790, zie jaartal 1790 op torenkruis en naar verluidt op een balk onderaan torenspits. Restauratie van dak en toren in 1896 onder leiding van H. Geirnaert. Inwendig opgefrist en gerestaureerd onder leiding van architect J. Ysabie (Gent) in 1993. (https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/43791)

Op deze website kan je nog meer lezen over de kerk.

Op het kerkplein bevindt er zich nog een mooi gebouw, het gemeentehuis en voormalig vredegerecht van het kanton Horebeke. Gemeentehuis en Vredegerecht opgetrokken in neogotische stijl naar ontwerp van architect L. Devleeschouder in 1895 en in 1980 gerestaureerd, volgens herdenkingsstenen binnenin. Het vredegerecht van kanton Sint-Maria-Horebeke, opgericht in 1801 werd opgeheven in 1970.

gemeentehuis en voormalig vredegerecht links op de foto

We stappen rechts en voorbij de kerk, en we volgen knooppunten 82 – 10 - 9 – 8 – 7 – 62 – 73 – 80 – 81 met een totale lengte van 11,2 km

knooppuntaanduiding gevonden, we kunnen starten

het eerste gedeelte van de wandeling met de knooppunten is op deze kaart aangeduid

we volgen een kerkwegel die bij de kerk van Sint-Maria-Horebeke start en leidt naar de witte kerk van Sint-Kornelius-Horebeke, te zien op de achtergrond

we kijken nog even achterom, de kerk van Sint-Maria-Horebeke

De kerkwegel gaat eerst in dalende richting

links en rechts is er een akker

hier zien we enkele knotessen. Het hout van een as werd vroeger veel gebruikt voor stelen van bijlen en spaden. Het hout is buigzaam en veerkrachtig. Nu wordt het ook wel gebruikt als brandhout

het blad van deze knot-es

beneden aan de helling is er de vallei van de Krombeek of Kullaarsbeek, die iets verder aan onze rechterzijde ontspringt. De beek vormt deels de grens tussen de 2 dorpen, nu verenigd tot Horebeke

De beken ontstaan bij een bron. De ondergrond bestaat hier uit klei, daarop ligt een watervoerende zandlaag en daarboven een leemlaag. Waar de zandlaag aan de oppervlakte komt, komt het water vrij en vormt een beek. Zowel de klei- als de leemlaag laten geen water door, water kan enkel in de zandlaag bewegen

plots zien we op een weide een fazant weg lopen. Het is jachtseizoen, deze vogels worden opgejaagd en dan neergeschoten, zoals we straks op deze wandeling zien

nadat we de beek zijn overgestoken klimt het pad weer, richting centrum van Sint-Kornelis-Horebeke

op deze wandeling zien we weinig bladeren in herfstkleuren, hier toch opvallende kleurtinten

deze kerkwegel is volledig bedekt met grote tegels, goed om te wandelen

Het pad komt uit in het kleine dorpscentrum van Sint-Kornelis-Horebeke. We gaan even de hoofdweg in naar rechts

een biohoeve waar groenten verkocht worden

we keren terug, dichtbij bevindt zich de kerk

het gebouw rechts is de voormalige winkel, dorpscafé en ook hoeve, daterend uit 1903

gauw zijn we uit het dorpscentrum en stappen we op een kasseiweg. Hier komen de wielrenners tijdens de Ronde van Vlaanderen langs

af en toe komen we nog voorbij een woning. In deze tuin krijgen we prachtige herfstkleuren te zien

de bladeren van de esdoorn tonen deze mooie herfsttinten

we verlaten de kasseiweg, nu wandelen we op een smalle betonweg

nergens wandelen we hier op een vlakke weg tussen akkers en weilanden

de uitzichten wisselen elkaar af

het vervolg is een aarden pad, aan de ene zijde een weide, aan de andere zijde een bosje

een Charolais koe blijft rustig liggen

De Charolais is één van de oudste en grootste veerassen van de wereld. Het Charolais-ras komt oorspronkelijk uit Saône-et Loire, land van Nievré in de Bourgogne streek.

De runderen hebben een roomkleurige vacht, zijn zeer robuust met korte grove poten en hebben een rustig karakter. Het ras werd voornamelijk ingezet in de landbouw als trekdier voor het ploegen van de velde , maar vanaf midden vorige eeuw wordt het nog alleen gefokt voor de vleesproductie.
In Frankrijk is de Charolais het belangrijkste vleesras. Hun goede vruchtbaarheid, enorme snelle gewichtstoename en de natuurlijke geboorte zonder menselijke hulp vormen de grootste troeven van dit ras. De dieren hebben een hoog vleesrendement, veel vlees en weinig vet in verhouding tot het beendergestel. Deze populaire eigenschappen hebben er ook toe geleid dat het ras wereldwijd werd geëxporteerd en ook vaak als kruisingsras wordt ingezet om de groei en vleesrendement te verhogen.
Het is een sober ras dat al snel genoegen neemt met het menu dat het wordt voorgeschoteld. Het dier wordt ook vaak ingezet in natuurlijke begrazingsprojecten omdat het zich perfect kan handhaven in ruige gebieden. In de wintermaanden is het een groot verwerker van ruwvoer dat vaak in eigen bedrijf wordt geproduceerd. Bijvoeren met krachtvoer is vaak overbodig wat een lager voederkost met zich meebrengt.
Het vlees is van een zeer goede kwaliteit, het is mager bevat weinig vet en donkerrood van kleur. Net zoals bij Het Belgisch Wit-Blauwe ras is het vlees van vaarzen donkerder en smaakvoller als dat van stieren. Het vlees is wat vaster maar bijzonder smaakvol en is in Frankrijk met meest verwerkte vleesras naast de Limousin en de Blonde d’Aquitaine.
(https://www.carmansnv.be/charolais/?v=d3dcf429c679)

een jogster loopt ons voorbij, verder zijn hier weinig of geen mensen te zien

gedurende een korte tijd wandelen we naast een beek

het pad ligt lager dan de omliggende velden en bos, een soort ‘holle weg’ ontstaand door erosie wegens water en veelvuldig gebruik door vee en mens als pad

het pad stijgt weer …

… we hebben weer uitzicht op het glooiende landschap

de opvallende grijsachtige bladeren bedekt met een viltlaagje is in feite veroorzaakt door een schimmel en wordt meeldauw genoemd

Smeerwortel bloeit hier nog op vele plaatsen

en weer uitzicht

we komen nu in de vallei van de Perlinkbeek die we via een brugje oversteken

de Perlinkbeek is 10 km lang, vloeit samen met de Krombeek en krijgt dan een nieuwe benaming. Uiteindelijk komt al dit water in de Zwalmbeek, die uitmondt in de Schelde

We wandelen uit de vallei omhoog, de Pottenberg is de volgende ‘top’

we zijn weer voor even op een verharde weg

de bramen komen hier terug in bloei …

hier zijn weinig paddestoelen te vinden

maar wel bessen van de meidoorn

en toch ook Zwavelkopjes

ook de geitenbok ligt rustig te kijken naar de voorbijgangers

bij knooppunt 10 zijn we op de helling naar de Pottenberg

 de helling is weinig steil

we bevinden ons niet meer in Horebeke, maar op het grondgebied van Brakel

we kijken even achterom, we zijn echter nog niet genoeg gestegen om een echt vergezicht te hebben

wat verder krijgen we dan toch, achteruit kijkend, de toren van Sint-Maria-Horebeke te zien

mooie bessen

en nog bloesems, nu van Zeepkruid

nog bloemen, zij het aangeplant, Kaasjeskruid

Sneeuwbes is op vele plaatsen te zien

 we komen voorbij een ganzenkwekerij, dit is de Grauwe Gans, of een gedomesticeerde vorm ervan

de suikerbieten zijn gerooid en liggen te wachten op transport naar een of andere, ver verwijderde, suikerfabriek

 vervolg van de route door Zegelsem, deelgemeente van Brakel, op weg naar knooppunt 8

rechts weer sukkelmais, met weinig tot geen opbrengst. De weg is nu een tractorspoor door de akkers

een veld met Witte Mosterd, bloeit wel met gele bloemen. De plant wordt gebruikt als groenbemester

hier en daar staat er een Knopherik tussen de gele bloemen

het tractorspoor is een en al modder, de grond is leemachtig, plakt dus aan de stapschoenen.

gelukkig kunnen we op het veld naast het pad wat uitwijken

 we zijn nu op de helling van Leberg, met een uitzicht, nu de mais al geoogst is

het tractorspoor wordt een modderig graspad, we stappen nu in het afgemaaide maïsveld

 uiteindelijk komen we terug op asfalt. Hier zien we wielrenners, Leberg is immers een steile helling, op 700m moet er 45m hoogteverschil overwonnen worden, een hellingspercentage van gemiddeld 6,1%

 de Ronde van Vlaanderen komt hier langs, er is zelfs een hoofd van een renner op de baan geschilderd

hier bij het kruispunt bevindt zich het Monasterium Maria Kluizen
meer uitleg https://www.zegelsem.be/index.php/interessant/65-monasterium-mariakluizen

 de wandeling gaat verder langs een smal geasfalteerd straatje …

… dat al gauw weer over gaat in een aarden pad

 waarschijnlijk is dit de goed eetbare Grote Parasolzwam, maar als niet- kenner kan ik zeker de uiterst giftige amaniet niet uitsluiten

de wandeling leidt ons langs paden rond het centrum van Zegelsem

we zien een lager gelegen vijver waar vissers hun kans wagen …

 in en rond Zegelsem is er een wandelpad, ongeveer 14 km lang. Maar ook fietsers op de weg en mountainbikers vinden hier hun gading

De gemeentenaam, teruggaand op "Sigulfi villa" (866), is een in oorsprong Germaanse nederzettingsnaam van circa 7de eeuw, voortkomend uit "Sigiwulfas haim" of woning van Sigiwulf. Deze nederzetting kwam in de Middeleeuwen in het bezit van de Sint-Pietersabdij van Lobbes, benedictijnerabdij bij Thuin in Henegouwen. Door voornoemde abdij werd er een kerk met kapittel van kanunniken opgericht, toegewijd aan Sint-Petrus. Hun verblijfplaats, de vroegere Sigulfi villa, ter hoogte van het huidige Romanshof aan Leierwaarde, evenals de kerk zouden circa 881 vernield zijn door de Noormannen. (https://inventaris.onroerenderfgoed.be/themas/14353)De naam evolueerde later over “Singulfsem”, “Sigelshem” en “Seghelsem” naar “Zegelsem”. De huidige schrijfwijze vindt men voor het eerst terug in een document van 1698. (https://www.zegelsem.be/index.php/vroeger-en-nu/algemene-geschiedenis)

wat verder zit verstopt tussen de struiken een kleine kapel. Deze kapel en Mariabeeld staan aan de basis van het lied “onze Lieve Vrouw van Vlaanderen”, een lied dat we als kind veel zongen/moesten zingen

witte en donkere schapen genieten van het malse gras dat in grote hoeveelheden aanwezig is

075 

opeens zien we in de diepte het kleine centrum van Zegelsem met de kerk, liggen

normaal bloeit Herik van mei tot september, dit jaar duurt de bloei langer. Herik is een onkruid, een ongewenste plant dus op akkers

vrij dicht bij het centrum van Zegelsem, stappen we nog op een holle weg, diep gelegen tussen de akkers 

ook hier weer knot-essen

het pad is hier zelfs een beek geworden …

Moerasspirea bloeit met fijne witte bloemen in trossen

nog enkele graspaden, een geasfalteerd pad en langs bouwwerven …

082 

… en we bereiken het centrum van dit kleine dorp

tegenover de kerk is er een cafeetje, nog tot morgen geopend, voor de volgende corona-sluiting.

buiten op het terras iets drinken en ondertussen de boterhammetjes eten, is perfect corona-veilig

de kerk is omgeven door de begraafplaats. Aan de zijde van de kerktoren zijn de bakstenen niet wit geschilderd

wat verder in de kerkstraat bevindt zich het ‘Hof Christiaens-Hof Van de Putte”, ooit een vierkantshoeve, nu een feestzaal (voor in betere tijden) (de geschiedenis kan je lezen https://www.hofvandeputte.be/)

Kort erna komen we bij de N8, komende van Brussel en gaande tot Koksijde. Het is een drukke baan, op vele plaatsen kaarsrecht, met overdreven snelheden als gevolg. Oorspronkelijk werden grote delen van de steenweg gebouwd tijdens de Hollandse tijd en door het jonge België. Hier en daar werd zelfs het traject van een heirweg gevolgd

We kruisen de N8, we komen in een gebied van grote akkers en hier en daar een boerderij of bewoning

nu wordt er geploegd

en groenbemesting ingezaaid

eerst stappen we nog op een asfaltweg

een eenzaam paard graast in een weide

we naderen een grote hoeve

en velden waar suikerbieten geteeld werden

in de verte grazen koeien , allemaal deeltjes van een landelijk plaatje waar het leven nog rustig verloopt

 kleurrijke groenbemesting …

 … Phacelia of Bijenbrood. We zagen deze planten ook al bij onze wandeling in Asse

ondertussen stappen we op een stuk weiland, een pad waar ook tractors en zware machines gebruik van maken

we wanen ons in Zuid-Amerika, een weide met 2 alpaca’s, een lichtgekleurde en een zwart dier

Alpaca’s leven van nature in de hoge Andes, tussen 4400 en 5300m hoogte, ietwat hoger dan de Vlaamse Ardennen …..

 vervolg van de route

het landschap blijft glooiend

we naderen het gehucht Langeveld …

… gelegen aan de N8 met een parkje in het kleine centrum

 aan onze linkerzijde bevindt zich een grote manège, met een voor ons speciaal systeem om paarden te laten stappen. Een draaiende carroussel dat een paard dwingt om steeds verder (in het rond) te stappen 

wat verder komen we langs een grote boerderij

 en een grote woning, gelegen bij de weiden waar paarden grazen

wat later lopen we weer op een kasseiweg

het laatste stuk van de route

Sint-Kornelis-Horebeke komt dichterbij

schaapjes geven beweging aan het landschap

een klein perceel met nog niet verdroogde zonnebloemen

hier wordt geploegd met groot alaam

in de verte zien we jagers met honden op een veld, er wordt een enkele keer geschoten op opgejaagde fazanten

de buit is niet groot, honden moeten de geschoten fazanten bij hun baasje brengen 

hier in dit kleurrijke bosje komen de jagers samen, dicht bij elkaar en helemaal niet corona-proof …

bladeren van de Amerikaanse eik hebben nu mooie kleuren

ook hier meest akkers en weiden, weinig bewoning

de Hoogkoutermolen, ook wel de Reus van Horebeke genoemd, ligt verstopt tussen bomen. De molensteen verraadt de locatie van de molen

 op de weide bij de molensteen lopen enkele geitjes

en in het gras een halve heksenkring van een paddestoelensoort

 ook het bokje komt nieuwsgierig kijken

de vroegere graanmolen is nu omgebouwd tot vakantiewoning

wanneer we verder stappen krijgen we de kerk van Sint-Maria-Horebeke in zicht

maar eerst moeten we nog afdalen naar de vallei van de Krombeek

 kijken we meer links dan doemt de hoge schoorsteen op van de brouwerij Roman

Roman : oudste brouwerij (1545) in Oudenaarde. Gevestigd aan de Hauwaert, een Romeinse heerweg. Naast de Special Roman, Adriaen Brouwer (sinds 2003) en Romy Pils vooral gespecialiseerd in de zogenaamde ‘speciale bieren’ zoals Sloeber, Maters Witbier maar vooral de Ename-abdijbieren.

Sint-Kornelis-Horebeke is een schilderachtig dorpje

een smalle kerkwegel brengt ons terug naar Sint-Maria-Horebeke

een weide met 3 ezeltjes bevindt zich tussen woonhuizen

de wegel versmalt nog, de catwalk

na een kort graspad komen we weer op een rijweg met weinig verkeer

herfst-stilleven voor de deur

de kerk van Sint-Maria Horebeke, begin) en eindpunt van onze wandeling